Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

Elementu horiek guztiek testu-genero mota ezberdinak daudela
esaten digute, zeintzuk adierazten baitigute hizkuntz ekintzen aniztasuna.
Hau hobeto adierazteko eta testu-generoak didaktikarako duten garrantzia
ikusirik, II. kapituluan aztertu ditugu zehaztasun handiz. Hemen, Bakthine
aintzindariaren teoria –diskurtso generoen aniztasunaren ingurukoa–
aipatuko dugu soilik.
3.1. Bakthine eta diskurtso generoak
Mikhail Bakhtine/ Mijail Bajtin, Valentin N. Voloshinov 25 (1895-
1975) autorearen lehendabiziko lanak oso berandu ezagutu dira Europan
–frantseseko lehendabiziko lana, 1970koa da–, gaztelarakoa, berriz,
1982koa. Autore honen ekarpenek hizkuntzaren imagina linealaren
irudia aldarazi zuten. Peytard eta Moirand-en (1992) 26 esanetan,
epistemologikoki adibide magistrala da autore honek dakarrena.
Bakhtinen lanak ezagutu orduko, hedatuak ziren dagoeneko Emile
Benvenisteren "enuntziazioaren teoria" lanak, eta ordurako denek
ikusten zuten autore hau aipatu teoriaren "aita fundatzaile" bezala. Bada,
paradoxikoki, Bakhtinek teoria berberak –testu barnekoak eta testuen
artekoak– 1920an garatu zituen –Benvenistek bereak baino dezente
lehenago–, nahiz eta, esan bezala, Bakhtinerenak Europan 50 urteko
atzerapenez ezagutu.
1960an Jakobsonen lanetan argitara ematen dira frantsesez
Bakhtinen lehendabiziko lanak: polifonia literatur testuetan. Ondoren
beste bi obra ezagutuko dira: "El marxismo y la filosofía del lenguaje"
eta "Estética de la creación verbal" ( errusieraz, 1929 eta 1974;
frantsesez, 1977 eta 1984; eta gazteleraz, 1982 eta 1992). Autore honen
eskutik ezagutuko ditugu, besteak beste, besteen diskurtsoa,
intertestualitatea, enuntziazioa eta generoen aniztasuna. Hona hemen
diskurtsoa eta genero diskurtsiboen inguruan autore honek esaten
duena:
" El uso de la lengua se lleva a cabo en forma de enunciados (orales y escritos)
concretos y singulares que pertenecen a los participantes de una u otra esfera de la
praxis humana. Estos enunciados reflejan las condiciones específicas y el objeto de
cada una de las esferas no solo por su contenido (temático) y por su estilo verbal, o
sea por la selección de los recursos léxicos, fraseológicos y gramaticales de la
lengua, sino, ante todo, por su composición o estructuración. (...). Cada enunciado
es, por supuesto, individual pero cada esfera del uso de la lengua elabora sus tipos
relativamente estables de enunciados, a los que denominamos géneros discursivos.
25 Izen desberdin hauekin ezagutzen dugu autore hau.
26 Bakhtin-en teorian oinarritutako lanak ugariak dira gaur egun frantsesaren didaktikan: Schneuwly,
1994; Adam, 1992; Bronckart, 1996; Plazaola, Rosat eta Canelas-Trevisi (1995), besteak beste.
50