Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

- Anafora kontzeptualen atala bukatzeko, azken sail honetan batu ditugu
aditz sintagma edo perpausa oso bat IS batez berreskuratzen diren kasuak.
Izenaren lexema aurreko aditz baten erro berekoa da. Beraz aditza
nominalizatua dela esango dugu. Honelako kasu banakaren batzuk ikusi
dira. Hona hemen zenbait adibide:
(132) “Ogi orea, irina eta ura nahastuz osatzen da, eta nahastura horri gatza eta...”
(Ogia, LHE, 1991-95, 6. testua)
(133) “...masa hotza da masa beroari saka egiten diona. Bultzada honek...”(Hodeifronteak,
PE,17. testua)
(132) adibidean, nominalizazioaz gain ordezkapen lexikala ere egiten da:
saka-bultza.
(134) “: magma edo laba hoztean eta trinko bihurtzean eratzen diren harriak. Hozte
hori Lurraren barruan edo kanpoaldean...” (Harri, LHE, 10. testua)
(135) “ ...Aire-masen higidura bertikalek presio atmosferikoaren baldintzak aldatzen
dituzte eta aldaketa horiek haizeak orekatzen dituzte....(Haize, EHE, 48.
testua)
(136) “Mastozitoen mintzean elkarren ondoan dauden bi IgE molekulekin batzen da
lehenik alergenoa. Batasun horrek aldaketak eragiten ditu(..) eta horen
ondorioz, histaminak askatzen dira. Bitarteko kimiko horrekin batera beste gai
asko askatzen dituzte...” (Alergia, LET, 33. testua)
Laburbilduz, esan daiteke anafora kontzeptualak garrantzi handia
duela testu mota honetan, bere bidez ziurtatzen baita kasu askotan jarraipen
tematikoa eta gaiaren kontzeptualizazioa. Gainera, anafora honek
kontzeptuak laburtzeko eta birformulatzeko duen dohaina dela eta, oso
balioanitza suertatzen da kontzeptuen hurrenkera mantentzeko eta, halaber,
gai berriak tematizatzeko. Bestalde, berreskurapena ziurtatzen du (anafora
bere aurrekariarekin erraz identifikatzen da), kasu gehienetan izenondo
erakuslearekin lagunduta agertzen baita. Bestalde, anafora honek trama
orokorrak ere lotzen ditu, kasu gehienetan paragrafo osoak birformulatzen
baititu; modu horretara, irakurlearen ulermena erraztu egiten du, testuaren
edukia laburtu eta gogorarazten baitzaio.
4.1.6. Asoziazio bidezko anaforak
Anafora mota honek, gainerako anaforen % 3,31 osatzen du eta bere
dentsitatea 0,40 da. 6.6. grafikoan ikus daitekeenez, gainerako anaforen
antzera, balore beretsuak jaso dira entziklopedietako testuetan.
272