Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

169
Ildo honetan ditugu zenbait lan, besteak beste: Bronckart eta kol.
(1985); Bronckart (1996), 8. kap.; Dolz (1986-1987, 1990); eta euskararen
inguruan: Plazaola-Giger (1989, 1990a, 1990b, 1993); Kaiffer eta del Valle
(1992). Kaiffer eta del Valle autoreek, OHOko 2.,3.,4. eta 6. mailetako
haurrek idatzitako ipuinetan erabilitako aditz-denborak eta testu horietan
ematen den gainegitura narratiboarekiko harremana deskribatzen dute
(129.or.). Plazaola-Giger autoreak (1993), euskarazko hiru diskurtso-moten
funtzionamenduaz dihardu –narrazioa, diskurtso teorikoa eta diskurtso
girotua–. Bertan, aditz formak eta persona aztarnak deskribatzen ditu.
5. Izen kohesioa
Esan bezala, izen kohesioaren bidez gai berriak testuratu eta testuko
gaiak mantendu egiten dira, eta, gainera, gaien progresioa ere ziurtatu
egiten da. Horrela, izen kohesioak zehazten ditu bi edo argumentu
gehiagoren artean dagoen erreferentziakidetasuna. Erlazio horiek serietan
antolatutako izenorde edo izen sintagmen bidez egiten dira –edo kate
anaforiko bidez–.
Izen kohesioan parte hartzen duen hizkuntz unitate bakoitza(k)
perpausa batean kokatuta dago (daude) eta kohesiogile funtzioa ezezik,
perpausa mailako funtzio sintaktikoa ere betetzen du (subjetuarena,
atributuarena, osagarriena, etab.).
5.1. Izen kohesioaren funtzioak
Izen kohesioak bi funtzio betetzen ditu: Sarrera funtzioa eta
berreskuratze funtzioa.
Sarrerako funtzioa: testuan esanahi berria duen elementua sartzen
du; elementu berri hori kate anaforiko baten lehendabiziko elementua
izango da.
Berreskuratze funtzioa: testuan aurretik sartutako nozio bat
(aurrekaria) berreskuratzen da birformulazio bidez.
Izen-kohesio mekanismora hurbiltzeko hiru adibide emango ditugu:
(4) “(a) Aimée fit quelques courses, (b) puis Ø monta dans un car Chausson. (c)
pendant le trajet de dix-huit kilomètres, elle feuilleta un journal local.[...] (d)
Soudain, elle découvrit dans le journal local l´information qu´elle avait