3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Mevsimlik Tarım İşçisi Çocukların Eğitim Sorunları ve Ailelerin
Duruma Bakış Açısının İncelenmesi
Mehmet Göbek
Eyyubiye İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Mehmet Akif İnan İlkokulu, Eyyubiye/Şanlıurfa
Amaç: Mevsimlik tarım işçiliği ilköğretim çağındaki çocukların eğitime devamını etkileyen önemli
faktörlerden birisi durumundadır. Ülkemizde tarımdaki çalışma biçimleri arasında, koşulları en ağır olan çalışma
biçimini mevsimlik tarım işçiliği oluşturmaktadır. Tarımda çalışan nüfusun yüzde 12 ile 15’ini oluşturdukları tahmin
edilen mevsimlik tarım işçileri, çalışma koşulları, gelir ve sosyal güvence açısından son derece olumsuz koşullarda
çalışmaktadırlar. Şanlıurfa’da her yıl bahar ve güz mevsimlerinde kayda değer sayıda aile okul yaşındaki çocukları
ile birlikte diğer illere mevsimlik tarım işçisi olarak gitmektedirler. Aileleriyle birlikte mevsimlik tarım işçiliği yapan
çocuklarımız, sağlık, beslenme, barınma ve hijyen koşullarından uzak büyümekte; eğitim haklarını yitirmekte;
bedensel ve ruhsal bakımdan büyük zararlar görmekte, kız çocuklarımız erken yaşta evlenmeye zorlanmaktadırlar.
Gittikleri yerlerde kaldıkları süre boyunca okul yaşındaki çocukları eğitimden mahrum kalmaktadır. Bu da okul
yaşındaki çocukların temel eğitimden geri kalmalarına, hatta okul dışına itilmelerine neden olmaktadır. Bu
araştırmanın yapılmasındaki amaç mevsimlik tarım işçisi çocukların eğitim sorunlarını duyurmak ve ailelerin
çocuklarının eğitim durumları ile ne kadar ilgili olup olmadıklarını ve önerilerini ortaya çıkarmaktır.
Yöntem: Bu araştırma nitel bir araştırma olarak yapılmıştır. Şanlıurfa ili Merkez Eyyübiye ilçesinde yapılan
araştırmada gönüllü 40 mevsimlik ailenin katılımıyla görüşmeler yapılmıştır. Toplamda 35’i bay, 5’i bayan veli
ve 55’i kız, 35’i erkek toplam 90 mevsimlik tarım işçisi öğrenci ile görüşüldü. Uzman görüşüne başvurularak
hazırlanan ve içinde açık uçlu sorularında bulunduğu yarı yapılandırılmış görüşme formu katılımcıların çoğunun
okuma yazma bilmemesi üzerine araştırmacılar tarafından bire bir sorularak doldurulmuştur.
Bulgular: Bu araştırma bulgularına bakıldığında kız öğrencilerin %75’i okula gitmeyi çok istediklerini ve
bu durumdan memnun olmadıklarını belirtmişken, %25’i ise okula gitmek istemediklerini ve bu durumdan
memnun olduklarını söylemektedirler. Erkek öğrencilerin %40’ı okula gitmeyi çok istediklerini ve bu durumdan
memnun olmadıklarını belirtmişken, %60’ı ise okula gitmek istemediklerini ve bu durumdan memnun olduklarını
söylemektedirler. Öğrencilerin %80’nı çalışmaya gittikleri yerlerde hakarete uğradıklarını ve sevilmediklerini
belirterek bu nedenden dolayı okula gitmek istemediklerini belirtmişlerdir. %20 lik bir kısmı ise gittikleri yerlerde
okul açısından sıkıntı yaşadıklarını ama okula ne olursa olsun devam etmek istediklerini belirtmişlerdir. Okula
gitmeyen öğrencilerin %90’ı bulundukları yerde okul olmadığını veya uzak olduğunu belirtmişlerdir. Okula
giden öğrenciler yaşadıkları sorunları sıraladıklarında %50’sinin kendileri ile alay edildiğini belirttiği, %33’nün
şiddete uğradığını belirttiği, %17’sinin hırsızlık damgası yediklerini belirttiği görülmüştür. Velileri ile yapılan
görüşmelerde ise bayan velilerin %100’ünün, bay velilerin ise %40’nın çocuklarının eğitimi ile ilgili olduklarını
belirttiği görülmüştür. Velilerin %47,5 ‘i gittikleri yerlerde çocuklarının eğitimini sürdürebilmesi için izlemeleri
gereken resmi prosedürü bildikleri saptanmıştır. Velilerin %100’ü gittikleri yerlerde okulların barındıkları yerlerden
çok uzak olduğundan dolayı okula çocuklarının göndermekte sıkıntı yaşadıklarını belirtmişlerdir. Velilerin %85’i
çocuklarının eğitimi için çalışma alanlarına yakın okulların olması durumda çocuklarını okula göndereceklerini
belirtmişleridir. Velilere yetkililere iletilmek üzere, gittikleri yerlerde çocuklarının okula gitmesini sağlayacak
önerileri olup olmadıkları sorulduğunda %10’u önerileri olduğunu %90’ı önerileri olmadıklarını belirtmişlerdir.
Önerisi olan 4 veli ise şu önerileri ortaya koymuşlardır; 1-Çocuklarının taşımalı olarak okula göndermek üzere
milli eğitim tarafından servislerin ayarlanması, 2- Yakın yerlerde okulların açılması, 3- Bulundukları yerlerde
geçici okulların açılması, 4- Memleketlerine döndüklerinde okullar tatil edildiğinde çocuklarının okula devam
edecek bir programın yapılması gibi öneriler ile çocuklarının mağduriyetlerinin giderileceğini düşünmektedirler.
Sonuç: Mevsimlik tarım işçisi öğrencisi olan kız çocuklarının erkek çocuklara göre daha fazla okula gitmeye
istekli oldukları saptanmıştır. Öğrencilerin okula gitmemelerinin gerekçesi olarak gösterdikleri nedenlerin;
okulun uzak olduğu veya okulun olmadığı olarak saptanmıştır. Okula giden öğrenciler yaşadıkları sorunları
çoktan aza sıraladıklarında sırasıyla kendileri ile alay edildiklerini, şiddete uğradıklarını, en son olarak hırsızlık
damgası yediklerini belirttiği saptanmıştır. Velilerin çoğunluğunun öğrencilerin gittiği yerlerde okula gitmeleri
için izlemeleri gereken resmi prosedürü bildikleri belirlenmiştir. Çocuklarının okula gönderilmesi hususunda
bayan velilerin bay velilerden daha istekli oldukları ve çocukların eğitimi ile daha ilgili oldukları saptanmıştır.
Velilerin çocukların eğitimi ile ilgili genel olarak bir öneriye sahip olmadıkları görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: mevsimlik tarım işçisi, mevsimlik tarım işçisi öğrenciler, öğrenci, veli
Sunum: Sözlü
82