3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Doktora Öğrencilerinin İlk Nitel Araştırma Deneyimlerinin
Günlükler Aracılığıyla İncelenmesi
Ali Ersoy
Anadolu Üniversitesi
Öğrenme ve öğretme deneyimlerinin yansıtılmasında bir veri toplama aracı olarak günlüklerden
yararlanmanın uzun bir geçmişe sahip olduğu bilinmektedir. Günlük yazmak nitel araştırma geleneğinde temel
veri kaynaklarından biri olarak kabul edilmektedir. Günlükler, araştırmacının içsel konuşmaları ve yansıtmaları
için bir fırsat olarak görülür. Yazılan günlükler aracılığıyla öğrenmedeki gelişim izlenebilir, öğrenme sürecinde
yaşanan sorunlar ve bu sorunlarla nasıl baş edildiği görülebilir, bu süreçte karşılaşılan fırsatların nasıl ortaya çıktığı
ve bunlardan nasıl yararlanıldığı anlaşılabilir. Özellikle öğrenmeyi gerçekleştirenin bakış açısından yaşanılan
deneyimi anlamak günlüklerin en önemli yararlarından biridir. Günlük yazmak aynı zamanda mesleki gelişim
sürecinin de önemli bir parçası olarak düşünülür. Öğrenme deneyimi ve mesleki gelişime ilişkin günlük yazmanın
kuramsal temelleri sosyo-kültürel kurama dayandırılmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerini ilk defa doktora
ders sürecinde deneyimleyen doktora öğrencilerinin bu deneyimlerine ilişkin yazdıkları günlüklere yaptıkları
yansıtmalar öğrenmelerine ve mesleki gelişimlerine ilişkin önemli ip uçları sunabilmektedirler. Çünkü doktora
öğrencilerinin nitel araştırma yöntemleri konusundaki ilk deneyimlerine dayalı yazdıkları günlükler onların
gerek araştırma bilgilerini kazanmalarında gerekse araştırmacı kimliklerini oluşturmada önemli bilgiler içerebilir.
Bu kapsamda günlükler incelenerek araştırma sürecinin ve araştırmacının araştırmacı kimliğinin gelişiminin
incelendiği çalışmalarının oldukça sınırlı sayıda olduğu söylenebilir. Benzer biçiminde özellikle nitel araştırma
yöntemini ilk defa deneyimleyen doktora öğrencilerinin yazdıkları günlüklerin çalışıldığı araştırmaların da çok
az sayıda olduğu görülmektedir. Bu nedenle, gerçekleştirilen araştırmanın, nitel araştırma yöntemleri dersinin
öğrenci bakışlarına göre daha nitelikli duruma getirilmesine katkı sağlayacağı beklenmektedir. Bu çalışmanın
amacı, nitel araştırma dersini alan doktora öğrencilerinin ilk nitel araştırma uygulama deneyimlerine ilişkin
yazmış oldukları yansıtıcı günlükler aracılığıyla gerçekleştirdikleri araştırma sürecini ve oluşturmaya çalıştıkları
nitel araştırmacı kimliklerini anlamaya çalışmaktır.
Bu çalışma analitik araştırma türlerinden doküman araştırması deseninde gerçekleştirilecektir. Bu desende
temel veri kaynağı resmi ve kişisel dokümanlardır. Araştırma verileri 2008-2014 yılları arasında bir üniversitenin
eğitim bilimleri enstitüsünde yürütülen nitel araştırma yöntemleri dersini tamamlayan 60 doktora öğrencisinin
yazmış olduğu yansıtıcı günlükler oluşturacaktır. Sözü edilen nitel araştırma dersi kuramsal bilgilerin uygulamaya
yansıtılması biçiminde yapılandırılmıştır ve daha çok öğrenciler tarafından bizzat yapılan çalışmalar üzerinden
yürütülmüştür. Bu kapsamda nitel araştırma yöntemleri dersinde her bir öğrenci gözlem ve yarı-yapılandırılmış
görüşme yöntemlerini kullanarak veri toplamış ve analiz etmiştir. Öğrenciler gözlem veya görüşme yapmak için
konunun seçimi, amaç belirleme, gözlem ve görüşme soruları oluşturma, veri toplama ve analizi gibi süreçlerin
tamamındaki gelişmeleri ve değişimleri içeren bir dosya hazırlayarak dersin sorumlusu öğretim üyesine teslim
etmişlerdir. Bu süreç boyunca dersin bir gereği olarak yazdıkları günlüklerine de dosyalarında yer vermişlerdir.
Bu çalışmanın verileri doktora öğrencilerinin yaptıkları gözlem ödevi sürecinde yazmış oldukları 60
yansıtıcı günlüklerin incelenmesini kapsamaktadır. Yapılan incelemede 25 yansıtıcı günlük ölçüt örnekleme
yapılarak analiz için seçilmiştir. Günlüklerin seçiminde belirlenen ölçütler; 1) dosyada günlüklerin eksiksiz olarak
yazılmış olması, 2) belirlenen günlük yazım kurallarına uygun yazılmış olması, 3) öğrencinin günlüklerinde
araştırma sürecine ve kendi kişisel araştırma kimliğinin gelişimine ilişkin yansıtmalara yer vermiş olması dikkate
alınmıştır. Günlüklere tematik analiz uygulanacaktır. Tematik analizde önce seçilen 25 günlük tek tek okunacak,
okumadan sonra kodlama yapılacak, kodlar birbirleriyle ilişkilendirip kategoriler ayrılacak ve son aşamada da
kategorilerden temalar oluşturulacaktır. Oluşturulan temalar görselleştirilecek, öğrenci günlüklerinden doğrudan
alıntı yapılacak ve bulgular yorumlanacaktır. Çalışmada ortaya çıkan sonuçlarla bağlantılı nitel araştırma dersine
ilişkin öneriler sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Araştırma günlüğü, nitel araştırma, araştırmacı kimliği oluşturma, tematik analiz,
doktora öğrencisi
Sunum: Sözlü
593