3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Matematikte Benlik ve Görev Algısı Envanterinin Türkçe’ye Uyarlanması
Eyüp Yurt 1 , Şule Akyol 2
1 Gaziantep Üniversitesi, Nizip Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Gaziantep
2 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Burdur
Amaç: Bu araştırmada, Eccles ve Wigfield (1995) tarafından Beklenti-Değer Kuramı temel alınarak
geliştirilen Matematikte Benlik ve Görev Algısı Envanterinin Türkçe’ye uyarlanması; geçerlik ve güvenirlik
çalışmasının yapılması amaçlanmıştır.
Yöntem: Araştırmanın çalışma grubunu Konya’daki 342 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Öğrencilerin %50.3’ü
(n=172) kız, %49.7’si (n=170) erkektir. Öğrencilerin; %29.2’si (n=100) altıncı, %39.2’si (n=134) yedinci ve %31.6’sı
(n=108) sekizinci sınıfta okumaktadır. Eccles ve Wigfield (1995) tarafından geliştirilen matematikte benlik ve görev
algısı envanterinin İngilizce özgün formuna ölçeğin yayınlandığı makaleden ulaşılmıştır. Envanter; Algılanan görev
değeri, yeterlik beklentisi ve algılanan görev zorluğu olmak üzere üç boyuttan oluşan yedili likert tipi bir envanterdir.
Algılanan görev değeri boyutu; içsel değer (2 madde), yarar-önem (3 madde) ve dışsal değer (2 madde) olmak üzere üç
alt boyuttan oluşmaktadır. Yeterlik beklentisi (5 madde) ise tek boyutludur. Algılanan görev zorluğu boyutu ise görev
zorluğu (3 madde) ve çaba gereksinimi (4 madde) olmak üzere iki alt boyuttan oluşmaktadır.
Özgün formu İngilizce olan matematikte benlik ve görev algısı envanteri, İngilizce alanında uzman üç kişi
tarafından ayrı ayrı Türkçe’ye çevrilmiştir. Bu çeviriler; İngilizce bilen ve program geliştirme, psikolojik danışma
ve rehberlik ve matematik eğitimi alanlarında uzman üç kişi tarafından incelenerek ölçeğin Türkçe deneme
formu oluşturulmuştur. Daha sonra Türkçe formun, kültürel bağlam, dilbilim, araştırma yöntembilim ve ölçme
değerlendirme ölçütleri açısından incelenmesi için matematik eğitimi alan uzmanlarından Uzman Değerlendirme
Formu ile görüş alınmıştır. Uzman görüşleri doğrultusunda şekillenen Türkçe form, bir dil bilimci ve bir eğitim
uzmanı tarafından geri çeviri yöntemiyle tekrar İngilizce ‘ye çevrilmiştir. Türkçe ve İngilizce ’ye çevrilen formlar,
Yabancı Diller Yüksek Okulunda İngilizce okutmanı olan iki uzman tarafından özgün formla karşılaştırılmıştır.
Uzmanlar, çevrilen formların özgün formla aynı görüşleri yansıttığını ifade etmiştir.
Türk öğrencilerden elde edilen puanların envanterin kuramsal yapısıyla ne derece uyumlu olduğunu
belirlemek için doğrulayıcı faktör analizi (DFA) kullanılmıştır. DFA, kuramsal bir temelden destek alınarak
önceden belirlenmiş bir yapının elde edilen verilerle ne derece doğrulandığını incelemeyi amaçlayan bir
tekniktir (Kline, 2011). DFA ile envanterin tüm boyutlarını kapsayan genel yapısı test edilmiştir. DFA, AMOS
19.0 programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, çift tutarlık katsayısı hesaplanarak envanterin sınıflama ve
sıralama geçerliği incelenmiştir. Envanterin güvenirliğini belirlemek için ise Cronbach alfa iç tutarlılık katsayıları
hesaplanmıştır. Ayrıca envanterin boyutlarına ait ortalama ve standart sapma değerleri verilmiş ve boyutlar
arasındaki korelasyonlar, Pearson Momentler Çarpım Korelasyon tekniği ile hesaplanmıştır.
Bulgular: DFA sonucunda elde edilen uyum değerleri altı faktörlü modelin Türk öğrencilerden elde edilen
verilerle iyi derecede uyumlu olduğu anlaşılmıştır (Ki-Kare/sd= 2.85, RMSEA= 0.07, CFI=0.93, GFI= 0.90,
AGFI=0.86 ve IFI= 0.93). Öte yandan, ölçeğin sınıflama ve sıralama geçerliğinin orta düzeyin üzerinde olduğu
belirlenmiştir (Çift Tutarlık Katsayısı=0.60).
Envanterin ana boyutları için hesaplanan Cronbach alfa değerleri 0.76 ile 0.92 arasında; alt boyutları için
hesaplanan Cronbach alfa değerleri ise 0.69 ile 0.85 arasında değişen değerler almaktadır. Envanterden alınan
ortalama puanlar içsel ilgi boyutu için 10.06 (ss= 3.19), önem-değer boyutu için 18.47 (ss=3.28), dışsal ilgi boyutu
için 12.05 (ss= 2.34), yeterlik beklentisi boyutu için 24.35 (ss= 6.75), görev zorluğu boyutu için 12.37 (ss= 4.73) ve
çaba gereksinimi boyutu için ise 23.74’tür (ss= 4.67).
Sonuç: Türkçe ’ye uyarlanan Matematikte Benlik ve Görev Algısı Envanterinin özgün formunda olduğu gibi altı
faktörden oluştuğu, altı faktörlü modelin araştırmaya katılan öğrencilerden elde edilen verilerle uyumlu olduğu ve
envanterin boyutlarına ait güvenirlik katsayılarının yeterli düzeyde olduğu anlaşılmıştır. Sonuç olarak; Matematikte
Benlik ve Görev Algısı Envanterinin Türkçe’ye eş değerliğinin sağlandığı, ortaokul öğrencilerinin matematikle ilgili
benlik ve görev algılarının belirlenmesinde geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Matematikte benlik ve görev algısı envanteri, ölçek uyarlama, geçerlik ve güvenirlik
çalışması, beklenti-değer kuramı
Sunum: Sözlü
214