3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Devamsızlık Nedenleri ve Çözüm Önerileri
Murat Gürkan Gülcan, Burcu Gürcan
Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi ve
Denetimi Bilim Dalı, Ankara
Günümüzde okulların en büyük problemlerinden biri de öğrencilerin okullara devam etmemeleridir.
Öğrencilerin okula devam etmemelerinin çeşitli sebepleri vardır. Bu araştırmanın amacı, öğrencilerin neden
devamsızlık yaptıklarını araştırmak ve devamsızlık problemine çözüm önerileri bulmaktır. Bu amaca ilişkin
alt problemler belirlenerek çözümler aranılmaya çalışılacaktır. Bu araştırmada öğrenci devamsızlıklarının
aileden mi, öğretmenden mi, öğrencinin kendisinden mi, okuldan mı, sağlık sorunlarından mı, demografik
nedenlerden mi, kültürel nedenlerden mi kaynaklandığı araştırılmaktadır. Araştırmadan elde edilen bulgular,
Milli Eğitim Bakanlığı’nın Devamsızlık ve Okulu Terk Riski Durum Saptaması ve İhtiyaç Analizi raporundaki
verilerden elde edilmiştir. Bu çalışma derleme bir çalışmadır. Milli Eğitim Bakanlığı’nın Devamsızlık ve Okulu
Terk Riski Durum Saptaması ve İhtiyaç Analizi raporunun e-okul verilerine göre okula devam eden öğrencilerin
yıllık devamsızlıkları ortalama 73 gün olarak belirlenmiştir. Yapılan nicel araştırmaların sonuçlarına göre
öğrencilerin %5’i ailelerin ilgisiz olduğunu, öğrencilerin akademik başarılarını düşük olduğunu ve ailelerinin
okulu bırakmaları halinde üzülmeyeceklerini bildirmişlerdir. Öğretmenler de öğrenci devamsızlığının %5-
%6 oranında olduğunu belirtmişlerdir. İlköğretimde normal dağılımın 5 gün devamsızlık olduğu söylenebilir.
Öğrencilerin sadece %5‘i 20 günden fazla devamsızlık yapmaktadır. 5 günden fazla devamsızlık yapan öğrenciler,
daha uzun devamsızlık yapan öğrencilerden farklı özellikler göstermektedir. Bu bulgular 5 gün sınırının bir
kırılma noktası olduğu söylenebilir. Yapılan araştırma sonucunda e-okul verilerinden alınan sonuçlar eksik
olabilir. Devamsızlık yapan öğrencilerin verilerinin günü gününe girilmemesi büyük bir sorundur. Okullar bunu
iş yükü olarak görmekte ve gereken önemi vermemektedirler. Ayrıca okullara öğrenci kaydı sistem tarafından
doğrudan yapılmaktadır bu da bölgedeki her öğrencinin kaydolduğu anlamına gelir fakat her öğrencinin gelip
gelmediğinin takibi yapılmamaktadır. Bu da devamsızlığı kontrol etmede büyük bir sorun teşkil eder. Araştırma
sonucuna göre öğrencilerin ders dışı aktiviteleri sevdikleri belirlenmiştir. Okulda ders yükünden dolayı ders dışı
aktivitelere pek fazla yer verilmediğinden öğrencilerin okula gelmekte isteksiz davranmaktadırlar. Öğrencilerin
%50’si derslere çalışmak zorunda oldukları için çalıştıklarını belirtmiştir. Bu veriden de, öğrencilerin %50’sinin
kendisi istediği için derslerine çalıştığı sonucu ortaya çıkar. Ayrıca okullarda rehber öğretmenlerin yetersiz oluşu,
rehber öğretmenlerle kurulan ilişkilerin azlığı, öğrencilerin devam sorunlarının ortaya çıkmasında yetersiz
kalmaktadır. Devamsızlık üstüne sırasıyla yaşadıkları yerin özellikleri (öğrencinin kiminle yaşadığı, kendi
odasının olup olmadığı, evin ısınma şekli, evde kendi ailesinden başka birinin yaşayıp yaşamadığı ve kardeş
sayısı), ebeveyn özellikleri ve okul mevcudu önemli etki göstermektedir. Devamsızlık nedenlerinin hiçbiri tek
başına bir neden sayılamaz. Bütün nedenler birbirleriyle ilişkilidir. Düşük ekonomik gelire sahip olan ailelerin
çocuklarında devamsızlığın görülme oranı daha fazladır. Düşük sosyoekonomik düzeye sahip olan ailelerin
çocukları için okula ulaşım, okulun yatılı, öğrencinin kız olması gibi etkenler çocukların aileleri tarafından
okula gönderilmemeleriyle de ilişkili gözükmektedir. Türkiye’de devamsızlığın en çok görüldüğü il Şanlıurfa’dır.
Öğrencilerin yaklaşık %11’i okula çeşitli sebeplerle devam etmemektedir. Bu oran aktif olarak devam etmeyen
41121 öğrenciye karşılık gelmektedir. Şanlıurfa’yı, %7,9 oranıyla Iğdır, %7,5 oranıyla Erzurum, %7,08 oranıyla
Kars, %7,05 oranıyla Ağrı, %6,5 oranıyla Van izlemektedir. Devamsızlığın en az olduğu il de Kırıkkale olarak
belirlenmiştir. Devamsızlığın ilköğretimde sınıflara göre dağılımına bakarsak en yüksek oran %27.60 ile 6. Sınıfta
karşımıza çıkmaktadır. 5. Sınıflarda %17.30, 4. Sınıfta %16.50 en yüksek oranlardır. En az devamsızlık ise %0.90 ile
8. Sınıflarda görülmektedir. Devamsızlığın, başlıca nedenleri; ailevi nedenler, öğrenciden kaynaklanan nedenler,
okuldan kaynaklanan nedenler, sağlık sorunlarından kaynaklanan nedenler, demografik nedenler, kültürel
nedenler, ekonomik nedenler olarak belirlenmiştir. Milli Eğitim Bakanlığının yaptığı Devamsızlık ve Okulu Terk
Riski Durum Saptaması ve İhtiyaç Analizi raporunda da bu nedenler tespit edilmiştir. Devamsızlığı okullar bir
sorun olarak görmeli ve öğretmen, idareci, veli işbirliği sağlanarak devamsızlık problemi en aza indirilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Devamsızlık, devamsızlık nedenleri, eğitim hakkı
Sunum: Sözlü
174