3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Öğretmen Görüşleri Açısından Evrensel Bir Değer Olarak Barışı Sağlamada
Sosyal Bilgiler Öğretimin Rolü
İbrahim Fevzi Şahin 1 , Cemal Aküzüm 2 , Mehmet Demirkol 2 , Özcan Ekici 2
1 Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi,Erzurum
2 Dicle üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Diyarbakır
Problem Durumu
Toplumun temel eğilim ve gereksinimlerine referans alınan değerlere uygun davranmayı sağlayan eğitim,
bireyin içinde yaşadığı toplumun değerlerine uygun bir kişilik yapısı geliştirebilmek için hem kendini hem de
toplumu tanıma imkanı sağlamaktadır. Bu yolla birey, toplum tarafından verilen rollerin davranış biçimlerini
ve toplumun bir parçası olmayı öğrenir. Bu öğreti ile toplumun sahip olduğu kültürel mirasın yeni nesillere
aktarılması amaçlanır. Bu durum, 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nda belirtilen Türk eğitiminin genel
amaçlarında da görülmektedir. Bu genel amaçlarda “milli ahlak ve milli kültür bozulup yozlaşmadan Türk toplum
yapısının has şekli evrensel kültür içinde korunup geliştirilmesi ve öğretilmesinin” önemi vurgulanmaktadır.
Türk eğitim sistemi dünyada yaşanan gelişmeleri dikkate alarak 2004 yılından itibaren yapılandırmacı yaklaşım
ile yeniden yapılanma faaliyetlerine girmiştir. Bu yapılanmada değerler eğitiminin eğitim programları içerisinde
doğrudan yer alması dikkat çekici faaliyetlerden biridir. Özellikle sosyal bilgiler öğretiminde yer alan evrensel
değerler bireyin çağdaş yaşam şartlarına uymasını ve bireyin yaşam tarzını bu değerler ile şekillenmesini
hedeflemektedir. Evrensel bir değer olarak barış kavramı, sosyal bilgiler öğretiminde yer alan temel konulardan
biridir. Ele alınan bu değer kavramı ile bireyin ırk, din, dil ayrımı yapmaksızın kendisinden farklı olan başka
bireylere saygı ve hoşgörü ile yaklaşmasını, bireyi olduğu gibi kabullenmesini amaçlamaktadır. Bireyin evrensel
ve kültürel değerlere ilişkin bilinçlenmesi, bu değerler ile çok kültürlülüğü benimsemesi ve bu durumu yaşamı ile
ilişkilendirebilmesi sosyal bilgiler öğretiminin rolü büyüktür.
Bu çalışmanın temel amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri temelinde evrensel bir değer olarak
barışı sağlamada sosyal bilgiler öğretiminin rolünü irdelemektir. Bu temel amaç çerçevesinde aşağıdaki sorulara
yanıt aranmıştır:
1. Öğretmenlerin barış kavramına ilişkin görüşleri nelerdir?
2. Evrensel bir değer olarak barışın tüm dünyada oluşabilmesine engel olan unsurlar nelerdir?
3. Evrensel bir değer olarak barışın oluşmasında sosyal bilgiler öğretiminin rolü nedir?
4. Evrensel bir değer olarak barışın bireye kazandırılmasında öğretmenin rolü nedir?
Yöntem
Bu araştırma, tutumlar, algılar, etkileşimler ve davranışlarla ilgili anlayışları tanımlamaya ve sağlamaya
uygun olan nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde tasarlanmıştır. Bu çerçevede, sosyal bilgiler öğretmenlerinin
evrensel barışı sağlamada sosyal bilgiler eğitiminin rolüne ilişkin görüşleri betimlenmeye çalışılmıştır.
Çalışma Grubu
Araştırmanın çalışma grubu, araştırma modeline uygun olan öğretmenler arasından amaçlı örnekleme
yöntemlerinden olan “kolay ulaşılabilir durum örneklemesi” ve “ölçüt örnekleme” yöntemleri ile seçilmiştir.
Burada sözü edilen ölçüt veya ölçütler araştırmacı tarafından oluşturulabilir ya da daha önceden hazırlanmış bir
ölçüt listesi kullanılabilir. Bu çalışmanın temel ölçütlerini, branş ölçütü oluşturmaktadır. Bu araştırmada çalışma
grubu, Diyarbakır ili resmi ilköğretim kurumlarında görev yapan 40 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır.
Veri Toplama Aracı
Veri toplama aracı olarak, formun nasıl doldurulacağına yönelik yönerge ile katılımcılara ait kişisel bilgilerin
yer aldığı ve araştırmacılar tarafından geliştirilen “yarı yapılandırılmış görüşme formu” kullanılmıştır. Görüşme
formu iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde kişisel bilgiler (cinsiyet, görev türü, okul türü, branş) yer
alırken, ikinci bölümde çalışma grubunun görüş ve önerilerini almak üzere hazırlanan sorular yer almaktadır.
544