3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Ortaokul Öğrencilerinin İnternet ve Sosyal Medyaya İlişkin Tutumları,
İnternetin Sosyal Hayatlarında ve Kişilerarası İletişimlerindeki Yeri
Taşkın İnan
Dumlupınar Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Bölümü
Kitle iletişim araçlarından televizyon ve internet, Medya Okuryazarlığı becerilerine sahip olmayan çocukları
ve gençleri, fiziksel, psikososyal ve bilişsel açıdan olumsuz etkilemektedir. Olumsuz etkileri önlemek amacıyla,
Medya Okuryazarlığı dersi, 2007-8 yılında tüm Türkiye’de ortaokulda seçmeli ders olarak okutulmaya başlanmış,
çeşitli profesyonel toplantılar düzenlenmiş ve kararlar alınmıştır. Ancak, alanyazın tarandığında Türkiye’de
öğrenci ve ebeveynlerin tutum ve davranışlarının ortaya konulabilmesi ve bu kitle iletişim araçları vasıtasıyla
çocukların yaşamış olduğu olumsuz durumların tespit edilmesine yönelik olarak araştırmaların ve ölçme
araçlarının yetersiz olduğu görülmektedir.
Alanyazındaki bu açığın kısmen de olsa kapatılması amacıyla, araştırmacı tarafından, İnternet ve Televizyon
Tutum ve Davranış Ölçeği-Öğrenci [İTTÖ-Ö] geliştirilmiştir. Ölçeğin kapsam geçerliği ve yapı geçerliği
çalışmaları yapılmıştır. Cronbach’s Alpha güvenilirlik testi sonucu, ölçeğin her bir bölümünün güvenirliği yüksek
çıkmıştır (İTTÖ-Ö 2. Bölüm için.825 ve 3. Bölüm için.886 bulunmuştur).
Bu araştırmanın asıl uygulamasında ortaokul öğrencilerinin televizyon ve internet kullanma durumları ve
sosyal yaşantılarında bu medya araçları nedeniyle karşılaştıkları olumsuz etkileri ile ebeveynlerinin televizyon
ve internetle ilgili farkındalık durumları, çocukları üzerindeki denetim ve kısıtlamaları arasındaki ilişki
incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini Kütahya merkezde bulunan 1 özel ortaokul ve 11 devlet ortaokulunda
6., 7. ve 8. sınıflarına devam eden 1302 öğrenci ve bu öğrencilerin ebeveynleri oluşturmuştur (Toplam = 2604
kişi). Verilerin analizinde yüzde (%), frekans, t-Testi, ANOVA ve X2 kullanılmıştır.
Araştırmada kullanılan İTTÖ-Ö’nün ikinci bölümünde 14 soru yer almaktadır. Bu sorularla öğrencilerin
internete ilişkin tutumları ve internetin sosyal hayatlarında ve kişilerarası iletişimlerindeki yeri belirlenmeye
çalışılmıştır. 14 sorudan oluşan İTTÖ-Ö ikinci bölümünde, 4 madde “Öğrencilerin Hoşlanmadığı Durumlarla”
ilgili, 4 madde “İnternetin Öğrencilerin Sosyal Hayatındaki Yeriyle” ilgili, 3 madde “İnternetin Öğrencilerin
Kişilerarası İletişimine Etkisiyle” ilgili, 3 madde “Öğrencilerin İnternette Bilginin Güvenilirliği Hakkındaki
Görüşleriyle” ilgilidir.
İTTÖ-Ö’nün üçüncü bölümünde 15 soruya yer verilmiştir. Bu sorular ile öğrencilerin internette maruz
kaldığı olumsuz durumlar, internet ve televizyon kullanımlarına yönelik ebeveyn denetimleri, internet ve
televizyon kullanımlarına yönelik öz denetimleri ve internette sergiledikleri olumsuz davranışlar ortaya
konulmaya çalışılmıştır. 15 sorudan oluşan İTTÖ-Ö’nün 5 maddesi öğrencilerin “İnternette Maruz Kaldığı
Olumsuz Durumlarla” ilgili, 4 maddesi “Öğrencilerin İnternet ve Televizyon Kullanımlarına Yönelik Ebeveyn
Denetimleriyle” ilgili, 3 maddesi “Öğrencilerin İnternet ve Televizyon Kullanımıyla İlgili Özdenetimleriyle” ilgili
ve 3 maddesi “Öğrencilerin İnternette
Sergiledikleri Olumsuz Davranışlarla” ilgilidir .
Bulgular göstermiştir ki, öğrencilerin büyük çoğunluğunun televizyon, bilgisayar ve internet gibi geleneksel
ve yeni kitle iletişim araçlarına erişimleri üst düzeydedir. Ancak ebeveynlerin ve bu çocukların Medya
Okuryazarlığı becerileri kısıtlıdır ve bu çocuklar televizyon ve internetin olumsuz etkilerine karşı risk altındadır.
Araştırma bulgularına göre, öğrenciler, kontrolsüz ve denetimsiz televizyon seyretme ve internet kullanma, sosyal
medyada kişisel bilgilerini herkesle paylaşma, internet bağımlılığı, ebeveynden yardım isteyememe, internetten
elde edilen bilgilerin güncelliği ve doğruluğuna inanma, internette dolandırılma, haklarında dedikodu yayılması
gibi önemli sorunlarla karşı karşıyadır.
Anahtar Kelimeler: Medya okuryazarlığı, iletişim, sosyal medya, internet
Sunum: Sözlü
552