3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Karşılaştırmalı Eğitim Programları Araştırma Eğilimlerinin
Belirlenmesi-Bir İçerik Analizi
Zühal Çubukçu 1 , Burak Yasin Yılmaz 2 , Tuğba İnci 2
1 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eğitim Programları ve Öğretim Ana Bilim Dalı, Eskişehir
2 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı, Eskişehir
Amaç: Bu çalışmanın amacını 2010-2014 yılları arasında Türkiye’de karşılaştırmalı eğitim programları
üzerine yapılan çalışmaların çok boyutlu şekilde incelenmesi oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında boyut
olarak eğitim düzeyi, yıl ve ülkeler alınarak karşılaştırmalı eğitim yaklaşımları ve araştırma yöntemlerine göre
nasıl dağılım gösterdikleri belirlenmeye çalışılmıştır.
Yöntem: Türkiye’de karşılaştırmalı eğitim programları üzerine yapılan çalışmaların çok boyutlu şekilde
incelenmesi amacıyla gerçekleştirilen bu araştırma nitel araştırma desenlerinden bir durum çalışmasıdır. Bu
kapsamda iç içe geçmiş durum çalışması deseni benimsenmiş ve doküman incelemesi tekniğiyle makaleler ve tezler
incelenmiş ve Karşılaştırmalı Eğitim Programları alanındaki araştırma eğilimleri detaylarıyla ortaya konmaya
çalışılmıştır. Bu kapsamda araştırmanın çalışma grubunu; Ulusal Tez Merkezi ile çeşitli veri tabanları üzerinden
taranan ve Eğitim Bilimleri alanında yayın yapan dergilerden elde edilen 2010–2014 yılları arasında Türkiye’de
yapılmış 51 karşılaştırmalı eğitim araştırması oluşturmaktadır. Araştırmaya ait veriler araştırmacılar tarafından
geliştirilen ve araştırmanın künyesi, karşılaştırmalı eğitim düzeyi, karşılaştırmalı eğitim ülkeleri, karşılaştırmalı
eğitim yaklaşımları, araştırma yöntemi, veri toplama araçları, örneklem ve veri analiz yöntemleri bölümlerinden
oluşan “Araştırma Sınıflama Formu” kullanılarak doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Elde edilen verilerin
çözümlenmesinde içerik analizi kullanılmış, analiz sonuçları frekans ve yüzde değerleri ile ifade edilmiştir.
Bulgular: Elde edilen verilerin içerik analizi sonucunda aşağıdaki bulgulara ulaşılmıştır. Buna göre
araştırmaların yıllara göre dağılımı şu şekildedir: 2010 (η=17), 2011 (η=11), 2012 (η=10), 2013 (η=9) ve 2014
(η=4). Ayrıca araştırmaların türlerine göre dağılımı ise şu şekildedir: makale (η=25), yüksek lisans tezi (η=17)
ve doktora tezi (η=9). Eğitim düzeylerine göre karşılaştırmalı eğitim çalışmalarının en fazla lisans düzeyinde
“Öğretmen Yetiştirme Programları” (η=23) alanında gerçekleştiği görülmektedir. En fazla ABD, Almanya (η=12),
İngiltere (η=11) ve Fransa (η=7) gibi ülkelerle karşılaştırmalı eğitim çalışmalarının yapıldığı ortaya çıkmaktadır.
Çalışmalarda karşılaştırmalı eğitim yaklaşımlarından yatay (η=24) ve tanımlayıcı (η=13) yaklaşımların en
fazla tercih edilmesinin yanında herhangi bir yaklaşımın belirtilmediği ya da benimsenmediği (η=24) de
görülmektedir. Yapılan araştırmalarda araştırma yöntemi çoğunlukla betimsel, betimsel tarama veya tarama
(η=18) olarak belirlenmiş iken bazı çalışmalarda ise nitel (η=3), karşılaştırmalı eğitim (η=3) olarak belirtilmiştir.
Araştırmalarda veriler genellikle doküman incelemesi (η=47) yöntemiyle toplanmış, gözlem, görüşme ve anket
tekniklerine de nadiren başvurulmuştur.
Sonuç: Araştırmadan elde edilen bulgular ışığında, karşılaştırmalı eğitim alanında yapılan çalışmaların
gittikçe azaldığı görülmektedir. Bunun sebebi karşılaştırma yapılacak ülkelerle ya da eğitim düzeyleriyle ilgili daha
önceden araştırma yapılması olabilir. Yapılan çalışmaların birçoğunun öğretmen yetiştirme alanında olması ise
araştırma alanının Eğitim Bilimleri ile doğrudan ilişkisiyle açıklanabilir. Karşılaştırmalı eğitim araştırmalarının
en fazla ABD, Almanya, İngiltere ve Fransa gibi ülkelerle yapılması ise bu ülkelerin gelişmiş ülkeler olmasıyla izah
edilebilir. Karşılaştırmalı eğitim yaklaşımları konusunda da araştırmacıların eksiği olduğu görülmektedir. Çünkü
incelenen araştırmaların yaklaşık yarısında herhangi bir yaklaşım benimsenmemiş ya da belirtilmemiştir. Bunun
yanında araştırmaların tamamı karşılaştırmalı eğitim çalışması olmasına karşın araştırma yöntemi konusunda
bir birliktelik söz konusu değildir. Nitel araştırmaların temel problemlerinden olan araştırma yöntemi/ modeli
ya da deseni sorunu bu araştırmada da ortaya çıkmaktadır. Araştırmacılar gerçekleştirdikleri araştırmaların
modelini tam olarak belirleyememiş ya da belirtememişlerdir. Ancak veri toplama yöntemi ya da tekniği olarak
bir birliktelik söz konusudur. Bu da karşılaştırmalı eğitim araştırmalarının genellikle derinlemesine ve çok boyutlu
şekilde değil yüzeysel ve tek veri kaynağına dayalı olduğunu göstermektedir. Karşılaştırmalı eğitim araştırmaları
doküman incelemesinin yanı sıra gözlem, görüşme, anket gibi başka veri toplama yöntem ya da teknikleriyle de
desteklenmeli ve daha derinlemesine gerçekleştirilmelidir.
Anahtar Kelimeler: İçerik Analizi, Eğitim Programları, Karşılaştırmalı Eğitim
Sunum: Sözlü
113