3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Kolektif Benlik Saygısı Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği
Ahmet Akın 1 , Umran Akın 1 , Abdullah Yalnız 2 , Şule Odabaşı 2 , Ali Seçgin 2
1 Sakarya Üniversitesi
2 Milli Eğitim Bakanlığı
Problem durumu ve Amaç: Kollektif benlik saygısı, bireyin içinde yaşadığı ve kendini ait hissettiği diğer
insanlar ve gruplarla kurduğu etkileşime bağlı olarak gelişen benlik imajının bir yansıması olarak ele alınmaktadır.
Jennifer Crocker tarafından akademik anlamda kavramsallaştırılan kollektif benlik saygısı yapısı, bireyin benlik
saygısı ile ait olduğu sosyal gruba yönelik veya o grupla ilgili tutumları arasındaki ilişkiyi yansıtmaktadır. Kollektif
benlik saygısı bireylerin zihinsel, sosyal, psikolojik ve fiziksel gelişimleri üzerinde önemli bir etkiye sahip
olmasının yanı sıra akademik başarı ve aile içi ilişkileri de yakından etkilemektedir. Dolayısıyla kollektif benlik
saygısı düzeyini ölçmenin bireysel ve toplumsal açıdan giderek artan bir zorunluluk haline geldiği söylenebilir.
Bu araştırmanın amacı Kollektif Benlik Saygısı Ölçeği’ni Türkçeye uyarlamak ve ölçeğin geçerlik ve güvenirliğini
incelemektir.
Araştırmanın yöntemi: Araştırma 295 (165 kadın, 130 erkek) üniversite öğrencisi üzerinde yürütülmüştür.
Veri toplamı aracı olarak kullanılan ve Luhtaner ve Crocker tarafından geliştirilen Kollektif Benlik Saygısı
Ölçeğinin orijinal formu, üyelik saygısı, genel kollektif öz-saygı, özel kollektif öz-saygı ve önemlilik ve kimlik
şeklinde dört alt ölçekten oluşmaktadır. Kollektif Benlik Saygısı Ölçeği 16 maddeden oluşmakta olup, 7’li
Likert tipi derecelendirmeye sahiptir (1= kesinlikle katılmıyorum, 7= kesinlikle katılıyorum). Kollektif Benlik
Saygısı Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması sürecinde öncelikle ölçeği geliştiren araştırmacılar ile elektronik posta
yoluyla iletişim kurulmuş ve ölçeğin uyarlanabileceğine ilişkin gerekli izin alınmıştır. İlk aşamada ölçeğin
İngilizce formu, iyi düzeyde İngilizce bilen dört öğretim üyesinden oluşan bir komisyon tarafından Türkçeye
çevrilmiş ve daha sonra bu Türkçe formlar geri tercüme edilerek Türkçe ve İngilizce formlar arasındaki tutarlılık
incelenmiştir. Daha sonra Türkçe form anlam ve gramer açısından incelenerek gerekli düzeltmeler yapılmış ve
denemelik Türkçe form elde edilmiştir. Ardından denemelik Türkçe form psikolojik danışma ve rehberlik ve
ölçme ve değerlendirme alanında uzman olan beş öğretim üyesine inceletilerek görüşleri doğrultusunda bazı
değişiklikler yapılmıştır. Kollektif Benlik Saygısı Ölçeği’nin yapı geçerliği için doğrulayıcı faktör analizi (DFA)
yapılmıştır. Kollektif Benlik Saygısı Ölçeği’nin güvenirliği iç tutarlık yöntemiyle, madde analizi ise düzeltilmiş
madde-toplam korelâsyonuyla incelenmiştir. Geçerlik ve güvenirlik analizleri için SPSS 17.0 ve LISREL 8.54
programları kullanılmıştır.
Bulgular ve Yorum: Ölçeğin yapı geçerliği için uygulanan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, 16 maddeden
ve dört alt boyuttan oluşan modelin, Türkçe uyarma çalışmasında tek boyutta iyi uyum verdiği görülmüştür (x²=
252.45, sd= 94, RMSEA=.076, GFI=.90, IFI=.89 ve SRMR=.077). İç tutarlılık güvenirlik katsayısı ölçeğin bütünü
için.82 olarak bulunmuştur. Ölçeğin faktör yükleri.16 ile.77, düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayıları
ise.28 ile.61 arasında sıralanmaktadır. Ölçeğin iç tutarlılık katsayısının yüksek bulunması iç tutarlılığının yeterli
düzeyde olduğunu göstermektedir. Araştırmalarda kullanılabilecek ölçme araçları için öngörülen güvenirlik
düzeyinin.70 olduğu dikkate alınırsa, ölçeğin güvenirlik düzeyinin yeterli olduğu söylenebilir. Madde-toplam
korelasyonunun yorumlanmasında.30 ve daha yüksek olan maddelerin, bireyleri ölçülen özellik bakımından iyi
derecede ayırt ettiği göz önüne alındığında, 2. madde dışında madde-toplam korelasyonlarının yeterli olduğu
görülmektedir. Ancak ölçeğin orijinal formdan farklı olarak tek boyutta uyum vermesi dikkate alınması gereken
bir noktadır. Bununla birlikte orijinal ölçeğin geliştirilme çalışmasında da tek boyutlu model denemesi yapıldığı
için Türkçe formun tek boyutlu olarak kullanılabileceği söylenebilir. Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarından elde
edilen bulgular Kollektif Benlik Saygısı Ölçeği’nin Türkçe formunun geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu
göstermektedir. Ölçeğin uyum geçerliğini belirlemek amacıyla, benlik saygısı yapısıyla ile ilişkili olabilecek
çeşitli psikolojik yapıları değerlendiren, geçerlik ve güvenirliği kanıtlanmış ölçeklerle Kollektif Benlik Saygısı
arasındaki ilişkiler incelenebilir. İleride yapılacak çalışmalarda, test tekrar test yöntemiyle ölçeğin güvenilirliğinin
belirlenmesi önerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Kollektif Benlik Saygısı, geçerlik, güvenirlik
Sunum: Sözlü
467