3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Kariyer Seçiminde Aile Etkisi Ölçeği’nin Lise Öğrencileri İçin Türkçe’ye Uyarlanması:
Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları
Mehmet Berkay Özünlü, Feride Bacanlı
Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı, Ankara
Kariyer gelişimi kuramcıları ve araştırmacılar da çocukların kariyer gelişimlerinde ve kariyer seçimlerinde
ailelerin ve aile ilişkilerinin önemli bir rol oynadığını belirtmektedirler (Crites; 1969, Roe; 1956, Super; 1953,
Trice, Hughes, Odom, Woods ve McClellan; 1995). Bandura (1986) ve Lent, Brown ve Hackett (1994) çocukların,
benlik kavramları ve kariyer gelişimleriyle ilgili çeşitli davranışları, özellikle ebeveynlerini ve yaşamlarındaki
diğer önemli kişileri gözleyerek, model alarak öğrendiklerini öne sürmektedirler (Mcmahon and Watson; 2008).
Hem yurt dışında hem de ülkemizde bir yandan anne ve babanın, çocukların ve ergenlerin kariyer gelişimine
veya seçimine etkisini inceleyen araştırmalar yapılmıştır. Diğer yandan da anne ve babanın, çocuklarının kariyer
gelişimlerine ve kariyer kararlarına etkilerini ölçmeyi amaçlayan araçlar geliştirilmiştir. Örneğin, Farmer ve ark.
(1981) tarafından Ebeveyn Destek Ölçeği ve Keller ve Whiston (2008) tarafından Ebeveyn Kariyer Davranışı
Ölçeği geliştirilmiştir.
Ancak ülkemizde çocukların ve ergenlerin kariyer gelişimi veya seçimlerine anne-babanın ya da diğer
aile bireylerinin doğrudan etkisini ölçen bir ölçme aracına rastlanmamaktadır. Bu nedenle bu araştırmanın
amacı, orijinali Fouad, Cotter, Fitzpatrick, Kantamneni, Carter ve Bernfeld,2010) tarafından geliştirilen Kariyer
Seçiminde Aile Etkisi Ölçeği (Family Influence Scale)’ni Türkiye’deki lise öğrencilerine uyarlamaktır. Araştırma
grubu 506 (292 kız ve 214 erkek) lise öğrencisinden oluşturulmuştur. Bu öğrenciler 2011-2012 öğretim yılı bahar
döneminde Ankara il merkezindeki çeşitli liselerde öğrenim görmekteydiler.
Bu araştırmada, 22 maddeli 4 faktörlü ve 5’li derecelemeli likert tipi orijinal KSAEÖ önce Türkçe’ye
çevrilmiştir. Türkçe KSAEÖ’nün yapı geçerliğini belirlemek için verilere açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri
uygulanmıştır. Analiz sonuçları, Türkçe KSAEÖ’nün orijinalindeki gibi 4 faktörlü olduğunu ve toplam varyansın
%58.38’ini açıkladığını göstermiştir. Türkçe KSAEÖ’nün yapı geçerliği için ayrıca, KSAEÖ’den alınan puanlar ile
Sosyal Beğenirlik Ölçeği (Kozan, 1983)‘nden alınan puanlar arasındaki ilişki incelenmiş ve KSAEÖ’ye verilen
cevapların sosyal beğenirlikten etkilenmediği bulunmuştur. KSAEÖ’nün güvenirliğini belirlemek için ölçeğin
tümü ve alt ölçeklerine ilişkin iç tutarlık ve kararlılık katsayıları hesaplanmıştır. Cronbach alpha katsayısı ile
hesaplanan iç tutarlık katsayıları sırasıyla: Ölçeğin tümü için.77, Bilgi Desteği Faktörü için.89, Finansal Destek
Faktörü için.78, Aile Beklentileri Faktörü için.72, Değer ve İnançlar Faktörü için.83 olarak bulunmuştur. Ölçeğin
test tekrar test yöntemiyle hesaplanan kararlılık katsayısı ölçeğin tümü için anlamlı bulunmuştur (r =.83). Bu
bulgular KSAEÖ’nün geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermiştir.
Anahtar Kelimeler: Aile Etkisi, Kariyer Seçimi, Ölçek Uyarlama
Sunum: Sözlü
490