3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
programsız ve kısa vadeli çözümlerle bu hizmetleri yürüttükleri görülmektedir. Dolayısıyla kariyer danışmanlığı
teknik olarak yetersiz kalmaktadır.
Yukarıdaki veriler doğrultusunda yapılan uygulama, ortaokul döneminde ve sonrasında öğrencinin kendisi
için geçerli olabilecek iş seçenekleri hakkında farkındalık yaratarak, kariyer hedeflerine ulaşmak yolunda
gerekli olan eğitim olanaklarını belirlemesine yardımcı olmak, ailelerini tanıyarak, ailelerinin meslek seçimleri
üzerindeki etkilerini gözlemleme yolunu açmak gibi çok basamaklı bir çalışmaya ihtiyaç duyulmuştur.
Uygulamayla öğrencilerin; kariyer seçimlerinin nasıl ailevi değerler, ilgiler ve olanaklarla ilişkili olduğunu
anlamaları, mesleki yaşantının bu farklı yönünü görmeleri, öğrencilerin mesleki kararlarını uygulamaya
koymadaki istekliliklerini değerlendirmeleri hedeflenmiştir.
Yapılan eğitimsel uygulamaya ek olarak, özel bir eğitim kurumundaki öğrencilerin vermiş olduğu bilgilerden
elde edilen verilerin istatistiksel olarak değerlendirilmesi sonucunda, öğrencilerin ailelerinin meslek seçimleri
üzerindeki etkilerini gözlemleyerek bilimsel sonuçlar elde etmek, çalışmaya bilimsel bir sonuç kazandırmak da
çalışmanın hedefi olmuştur.
Yukarıda belirtilen hedefler çerçevesinde; kariyer danışmanlığına yönelik soy ağacı çalışması planlanmıştır. Bu
yöntem ile görsel olarak aile örüntüleri oldukça somut bir açıklık ve tutarlılıkla ortaya çıkabilir. Öğrenciler, daha önceki
düşüncelerinden farklı olarak, bireysel bakış açısına karşı olan bir ilişkisel ve kuramsal bakış açısı oluşturabilirler.
Mesleki kişilik tiplerini öğrenmelerini sağlamak, sahip oldukları kişilik tipine bağlı meslekler hakkında bilgi
sahibi olmalarını sağlamak amacıyla öğrencilere Holland (1973, Akt., Prediger, 1982) tarafından gelişitirilen,
mesleki ilgilerin temelinde altıkişilik tipinin bulunduğunu ve bunların altıgen bir yapıda var olduğunun öne
sürüldüğü Holland Mesleki Tercih envanteri doldurtulmuştur.
Bu doğrultuda, öğrencilerin mesleki kişilik tiplerini öğrenmelerini, kariyer soy ağacıyla ailelerinin
meslekleri konusunda bilgi sahibi olmalarını ve farkındalık kazanmalarını sağlayan kariyer soy ağacının ortaokul
seviyesinde, meslek seçiminde nasıl kullanıldığını inceleme ve etkin birer değerlendirme aracı olarak gelecek
uygulamalarda kullanılmasına bir başlangıç oluşturacak türde, basamaklı bir çalışma örneği geliştirilmiştir.
Akademik çalışmayı desteklemek amacıyla uygulama sonucunda elde edilen veriler bilgisayar ortamına
aktarılmış ve SPSS 16.0 paket programı kullanılarak istatistiksel analizleri gerçekleştirilmiştir. Veriler üzerinde
frekans analizi ve ki-kare testleri uygulanmıştır. Frekans analizi sonuçlarına göre öğrencilerin 28’i kız (%50,9),
27’si erkek (%49,1) olup, yaş aralığı 12-14 olan grubun ortalaması 13,25’tir, 17’si (%30,9) sözel, 27’si (%49,1)
sayısal, 11’i (%20) ise her iki alana da yakınlığı olduğunu, Holland Meslek Tercihi envanteri sonuçlarına göre ise
15’i (%27,3) araştırıcı, 13’ü (%23,6) artistik, 6’sı (%25,5) sosyal, 6’sı (%10,9) girişimci, 5’i (%9,1) geleneksel ve 2’si
(%3,6) gerçekçi kişilik tipi olduğunu belirtmiştir. Ebeveynlerin mesleklerine göre kişilik tiplerine bakıldığında
babaların 7’sinin (%12,7) araştırıcı, 1’inin (%1,8) artistik, 4’ünün (%7,3) sosyal, 22’sinin (%40) girişimci, 9’unun
(%16,4) geleneksel ve 12’sinin (%21,8) gerçekçi kişilik tipi olduğu görülmüştür. Annelerin ise 13’ü (%23,6)
araştırıcı, 5’i (%9,1) artistik, 23’ü (%41,8) sosyal, 4’ü (%7,3) girişimci, 6’sı (%10,9) geleneksel ve 4’ü (%7,3)
gerçekçi kişilik tipi olduğunu belirtmiştir.
Anne ya da babanın mesleki kişilik tipinin öğrencinin mesleki kişilik tipiyle uyuşup uyuşmadığına
bakıldığında 27 öğrencinin (%49,1) uyuştuğu, 28’inin (%50,9) uyuşmadığı görülmüştür. Çalışmanın alt problemi
olan öğrencilerin cinsiyetleri ile anne ya da babalarının mesleki kişilik tipinde etkilenme düzeyi arasında anlamlı
bir farklılık olup olmadığını incelemek amacıyla maddeler düzeyinde yapılan karşılaştırmalar ki-kare analizi ile
gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre p>0,05 düzeyinde anlamlı farklılık bulunmamıştır. Öğrencilerin
anne ya da babalarının mesleki kişilik tiplerinden %49 oranında etkilendiği ancak bunun cinsiyete göre anlamlı
bir şekilde farklılaşmadığı sonucu elde edilmiştir.
Eğitimsel amaca yönelik çalışma sonrasında sınıfta yapılan forum çalışmasında; öğrencilerin, öğrendikleri
yeni kavramlarla kişisel bir bağlamı gözden geçirirken, sistemik görüşle doğrudan yaşayarak bağlantı kurmakta
oldukları gözlemlenmiştir. Kişinin “kendilik”i hakkındaki eski ve yeni anlayışı yoluyla gerçekleştirdiği düşünme
süreci öğrenmeyi arttırmaktadır.
Anahtar Kelimeler: soyağacı tekniği, kariyer danışmanlığı, meslek tercihi
Sunum: Sözlü
425