3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Eğitimde Fırsat Eşitliği: Dezavantajlı Okulda Okul Öncesi Öğretmeni Olmak
Nur Ulusoy
Milli Eğitim Bakanlığı
MEB, 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’na göre okulöncesi eğitim, mecburi ilköğrenim çağına
gelmemiş çocukların eğitimini kapsamaktadır ve bu eğitim isteğe bağlıdır. Okul öncesi eğitiminin amaç ve
görevleri; çocukların bedensel, zihinsel ve duygusal gelişimlerinin iyi alışkanlıklar kazanarak tamamlanmasını
destekleyerek onları ilköğretime hazırlamak, çocukların Türkçe’yi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamak,
elverişsiz şartlardan, çevrelerden ve ailelerden gelen çocuklar için ortak bir yetişme ortamı oluşturmaktır. 0-6 yaş
dönemi çocukların her türlü gelişimi bakımından kritik bir dönemdir. Çocuklar açısından bu dönemde verilecek
eğitim onların ileriki yaşantılarının şekillenmesi açısından çok önemlidir. Bu dönemde çocuklar çevreden gelen
tüm uyarıcılara açık durumdadırlar. Bloom’un yaptığı araştırmalar 17 yaşına kadar olan zihinsel gelişmelerin
%50’sinin dört yaşında, %30’unun dört yaşından sekiz yaşına kadar, %20’sinin ise sekiz yaşından 17 yaşına kadar
oluştuğunu göstermektedir.
Okul öncesi eğitiminde önemli bir yere sahip olan Montessori’ ye göre, çocuğun eğitiminde iki önemli nokta
vardır. Bu noktalardan biri eğitim materyalleri ve uygulamalarını içeren çevredir. Diğeri ise bu çevreyi hazırlayan
öğretmenlerdir. Çocukların iyi alışkanlıklar kazanarak doğru davranışlarda bulunması, bütün gelişim evrelerini
olumlu bir şekilde tamamlamaları, bu dönemin ve bu dönemde eğitimi verecek olan öğretmenlerin donanım ve
yeterliliklerinin önem ve değerini daha da arttırmaktadır.
Avantaj kelimesi üstünlük, kazanım, yarar anlamına gelmekte iken dezavantaj avantajlı olmama yarar yitimi
anlamına gelmektedir. Eğitimde kadın ve erkek herkese fırsat ve imkân eşitliğinin sağlanması Türk Milli Eğitiminin
amaçları arasındadır. Eğitimde fırsat eşitliği olgusu; cinsiyet eşitliğinin sağlanması, dezavantajlı grupların
eğitime erişmesi, bölgesel farklılıklar, engellerin kaldırılması gibi kavramları içermektedir. Dezavantajı bölgeler
ekonomik, sosyal ve kültürel koşullar açısından diğer bölgelere göre daha düşük imkânlar sunabilmektedir.
Sosyo-ekonomik çevrenin akademik başarıya olan etkisi yadsınmamaktadır. Kaliteli eğitime ulaşma açısından
dezavantajlı okullarda eğitimde fırsat eşitliği tartışılmaya ve araştırılmaya devam edilen bir konudur. Ülkemizde
okullar arasında yapılan başarı sıralamasında dezavantajlı bölgeler ve okullar sıralamadaki yerleri açısından dikkat
çekmektedir. Herkes İçin Eğitim (EFA) Küresel İzleme Raporu 2012’ye göre; çocukların öğrenme becerileri ve
kavrama yeteneklerinin gelişmesi, çocukların okula hazırlanması açısından okul öncesi programlarının kalitesi
ve uygulanması konusu oldukça önemlidir. Bu önem okuryazarlık ve matematiksel becerilerde gelecek yıllarda
üstünlük sağlama ve iş istihdamı konusunda olumlu çıktılar elde edilmesini sağlamaktadır. Bu bakımdan maddi
ve sosyal engelleri olan gruplara erişilerek, kişisel, sosyal ve kültürel gelişimleri arttırılmalıdır.
Bu araştırmanın amacı; eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması ilkesi bağlamında dezavantajlı bölgelerdeki
okullarda görev yapan okul öncesi öğretmenlerinin karşılaştıkları problemlerin çeşitli değişkenler açısından
incelenmesidir. Nitel bir durum araştırması olan bu çalışma tarama modelindedir. Araştırmada nitel araştırma
desenlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Olgubilim deseninde, farkında olduğumuz fakat
derinlemesine ve ayrıntılı bir anlayışa sahip olmadığımız olgulara odaklanılmaktadır. Olgubilim araştırmalarında
veri kaynağı araştırılan konu hakkında yaşanmışlıkları olan ve bunu ifade eden kişi veya gruplardır. Katılımcıların
belirlenmesinde maksimum çeşitlilik örneklemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2014-
2015 eğitim-öğretim yılı içerisinde Niğde ili merkez ve ilçelerinde farklı okullarda görev yapan 15 Okul Öncesi
Öğretmeni oluşturmaktadır. Bu çalışmada veri toplama tekniği olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu
kullanılmıştır. Görüşme esnasında sorulacak sorular hazırlanmadan önce araştırmanın inandırıcılığını yani
iç geçerliliğini arttırmak için araştırma konusu ile ilgili alanyazın taraması yapılmış ve kavramsal çerçeve
güçlendirilmiştir. Formda yer alması düşünülen maddelerin hazırlanmasının ardından alan uzmanı iki
akademisyen ve iki alan öğretmeninin görüşü alınarak forma son şekli verilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde
içerik analizi yaklaşımı kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesine devam edilmektedir. Araştırma sonucunda elde
edilen bulgular alanyazın desteği ile yorumlanacaktır. Okul öncesi öğretmenlerinin dezavantajlı bölge ve okullar
hakkındaki görüşleri doğrultusunda gerekli önerilerde bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Dezavantaj, Dezavantajlı Okul, Fırsat Eşitliği, Okul Öncesi Öğretmeni
Sunum: Sözlü
415