3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Öğrenci ve Öğretmen Görüşlerine Göre İlköğretim Okullarında Örtük Program
Figen Yıldırım, Esat Yıldırım
Kilis 7 Aralık Üniversitesi Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı, Kilis
Okullarda iki tür program ve dolayısıyla iki tür öğrenme vardır. Buna göre; birinci tür programlar, yetkili,
resmi veya özel kurumlar tarafından hazırlanıp, okulların aynen uygulamakla sorumlu oldukları, yazılı hale
getirilmiş programlardır. Bu program ‘resmi program’, ‘formal program’, ‘açık program’ ve ‘yazılı program’ olarak
adlandırılmıştır. Okullarda bulunan ikinci tür program ise resmi olarak açıkça belirtilmeyen, unsurları belirgin
olmayan, öğrencileri resmi programa oranla daha çok etkileyen programdır. İnformal olarak ortaya çıkan ve yazılı
olmayan söz konusu program literatürde ‘örtük program’, ‘gizli program’, ‘saklı program’, ‘yazılı olmayan program’
şeklinde adlandırılır. Örtük programın kesin sınırları olmaması ile beraber bu program açıkça ifade edilmez.
Her okulun kendine ait bir örtük programı vardır. Okulların örtük programları toplumun baskın normlarından
oluşmaktadır. Örtük program kasıtlı bir şekilde oluşturulacağı gibi kasıtsız bir şekilde de ortaya çıkmış olabilir.
Üstü kapalı mesajları içerir. Resmi programlarda belirtilmeyen ders içi ve ders dışı her türlü uygulamayı kapsar.
Genel olarak baktığımızda öğrencilerin davranış kazanmasında örtük program en az resmi program kadar etkili
olabilir. Örtük programın olumlu unsurlarının olmasıyla beraber bazı olumsuz unsurlar da içerebilir. Maalesef
birçok öğretmen okullarındaki örtük programdan habersizdir. Zamanlarının çoğunu, derse hazırlanmak ve ders
öğretmekle geçirirler. Hâlbuki öğretmen okuldaki aktivitelere daha çok katılırsa, okulun örtük programını daha
iyi anlar ve öğrencilerine daha iyi aktarım yapabilir.
Bu bağlamda çalışmadaki amaç, çalışma alanındaki sosyoekonomik durumları farklı üç okulun örtük
programını öğrenci ve öğretmen görüşleri ile ortaya çıkarmaktır. İlköğretim okullarının örtük programını ortaya
koymak amacıyla bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması yapılmıştır. Araştırmada, Kilis
ili merkez ilköğretim okulları çalışma alanı olarak seçilmiştir. Veri çeşitlemesi sağlayabilmek için araştırmanın
veri kaynaklarını görüşme yapılan öğrenciler ve öğretmenler oluşturmuştur. Öğrenciler ve öğretmenler ile
bireysel görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler ses kayıt cihazıyla kayıt altına alınmıştır. Toplam 42 öğrenci ve 23
öğretmen ile görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler yapılırken gönüllülük esas alınıp sınıftaki tüm öğrenciler ve bu
sınıfların dersine giren tüm öğretmenler ile görüşülmeye çalışılmıştır. Görüşmeler ses kayıt cihazı ile kayıt altına
alınmıştır. Öğrenci ve öğretmenlerle yapılan görüşmeler sonucu elde edilen verilerle içerik analizi yapılmıştır.
Yapılan araştırma sonucunda ilköğretim okullarında örtük programın unsurları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Öğrenci görüşlerine göre örtük programın unsurları; okulu temiz tutmak, öğretmenlere saygı duymak önemli
görülürken, öğretmen görüşlerine göre örtük programın unsurları, öğrencilerin ders çalışması ve saygılı olmaları
önemli bir unsur olarak görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: ilköğretim, Örtük program, sosyoekonomik düzey
Sunum: Sözlü
67