3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Yapılandırmacı Fen Öğretimi İle İlgili Kavramları
Esat Çimentepe, Kübra Yeşiltepe, Murat Özel
Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi, İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı, Niğde
Amaç: Yapılandırmacılık öğrenmenin nasıl oluştuğuna ilişkin önemli bir kuramdır. Yapılandırmacılığa
dayalı fen öğretimi öğrencilerin bilimsel okuryazar olmalarını sağlamak için en önemli öğretim yaklaşımıdır.
Öğrencilerin fen ile ilgili kavramları anlamlı öğrenmelerini sağlamak için fen öğretiminde yapılandırmacı yaklaşım
benimsenmiştir. Bu yaklaşıma göre, bilginin öğrenen tarafından oluşturulması, öğretmen tarafından öğrenciye
aktarılmasından daha yararlıdır. Bununla birlikte, ülkemizde yapılandırmacı yaklaşım ile ilgili yapılan çalışmaların
sayısı çok olmasında karşın, öğretmen veya öğretmen adaylarının yapılandırmacı fen öğretimi ile ilgili kavramlarını
inceleyen araştırmalar oldukça sınırlıdır. Yapılan araştırmalar daha çok yapılandırmacı yaklaşıma yönelik öğretmen
adayları ve öğretmenlerin görüş ve tutumlarının incelemeye yöneliktir. Bu nedenle, bu araştırmanın amacı fen
bilgisi öğretmen adaylarının yapılandırmacılık ile ilgili kavramlarını incelemektir. Bu araştırmadan elde edilen
bulguların yapılandırmacı fen öğretimine ve fen eğitimcilerine faydalı olacağı düşünülmektedir.
Yöntem: Araştırma nitel bir araştırmadır. Durum çalışması yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubunu
2014-2015 öğretim yılında bir üniversitede fen bilgisi öğretmenliğinde öğrenim gören on fen bilgisi öğretmen
adayı oluşturmaktadır. Araştırmada uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama yöntemi olarak yarı
yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Görüşmelerde öğretmen adaylarına yapılandırmacılık ve fen
öğretimi ile ilgili on iki soru sorulmuştur. Hazırlanan soruların geçerliği için uzman görüşü alınmıştır. Görüşmelerde
öğretmen adaylarının yapılandırmacı kavramından ne anladıklarını, yapılandırmacı fen öğretiminin nasıl olması
gerektiği ve sınıfta yapılandırmacı fen öğretimini nasıl uygulayacaklarını ifade etmeleri istenmiştir. Görüşmeler
iki araştırmacı tarafından yapılmıştır. Görüşmeler 20-35 dakika arasında gerçekleşmiştir. Görüşmeler ses kayıt
cihazına kaydedilmiştir. Görüşmelerin bitiminin ardından elde edilen görüşme kayıtları araştırmacılar tarafından
transkript edilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde nitel veri analizi yöntemlerinden içerik analizi yöntemi
kullanılmıştır. İki araştırmacı nitel veri setini ayrı ayrı analiz ettikten sonra, üçüncü araştırmacı analizleri kontrol
etmiştir. Analiz sonucunda öğretmen adaylarının yapılandırmacı fen öğretimi ile ilgili kavramlarına yönelik
kategori ve temalar belirlenmiştir. Nitel veri analizinden sonra araştırmacılar arasındaki güvenirlik katsayısı
hesaplanmıştır. Analizler esnasında, kod ve temaları destekleyecek alıntılar belirlenmiştir.
Bulgular: İçerik analiz sonucunda öğretmen adaylarının yapılandırmacı fen öğretim ile ilgili bulunan temalar: i)
öğrenci merkezli deneyimler, ii) öğretmen tarafından ortaya konulan problemler ve iii) öğrencinin kendi tarafından
üretilen sorulardır. Bulgular, öğretmen adaylarının yapılandırmacılık ile ilgili öğrencinin merkezde olması gerektiğini,
öğretmenin rehber konumunda olması gerektiğini ve derste çeşitli etkinlikler/deneylerin yapılması gerektiğini
belirttikleri ortaya çıkarmıştır. Öğretmen adayları bu bakımdan yapılandırmacılığı genel bir biçimde öğretmenin rehber
olması ve öğrenci merkezli olması olarak tanımlamışlardır. Sonuçlar öğretmen adaylarının yapılandırmacı bilmelerine
rağmen, uygulama bakımından yapılandırmacılığın fen öğretiminde nasıl uygulanacağı ile ilgili kavramlarının iyi bir
düzeyde olmadığını ortaya çıkarmıştır. Öğretmen adaylarının derslerde ilgi çekici görsel, video ve okuma parçaları ile
öğrencilerin derse karşı ilgilerini çekmeye çalışacaklarını ortaya çıkarmıştır. Bazı öğretmen adaylarının fiziksel koşullara
önem verip fiziksel koşulların yeterli olmadığı takdirde yapılandırmacılığı uygulamayacaklarını ifade etmişlerdir.
Öğretmen adayları öğrencilere fen bilgisi dersinin eğlenceli, keşfederek ve merak uyandırarak öğretilmesinin daha
kalıcı bilgi sağlayacağı belirtilmiştir. Sonuçlar aynı zamanda öğretmen adaylarının yapılandırmacı fen öğretiminin
özellikleri ile ilgili yeterince bilgiye sahip olmadıklarını açığa çıkarmıştır ancak öğretmen adayları yapılandırmacı
yaklaşımı severek uygulayacakları konusunda olumlu düşüncelerini belirtmişlerdir.
Sonuçlar: Öğretmen adaylarının yapılandırmacı fen öğretiminin nasıl olması gerektiğini öğrenmeye ihtiyaç
duymaktadırlar. Öğretmen adaylarının yapılandırmacı fen öğretimini daha iyi anlayabilmeleri için fen bilgisi
öğretmenliği lisans programında daha çok uygulamaya yönelik dersler alması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır.
Öğretmen adaylarının bu yöndeki tutumlarının arttırılmasına yönelik deneysel çalışmaların yapılmasının gerekli
olduğu düşünülmektedir. Elde edilen bulgular ışığında öğretmen eğilimine yönelik önerilerde bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: fen eğitimi, öğretmen adayları, yapılandırmacılık
Sunum: Sözlü
254