3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Young İnternet Bağımlılığı Ölçeği Kısa Formu’nun Türkçe Uyarlaması:
Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
Mustafa Savcı 1 , Mustafa Kutlu 2 , Yasin Demir 1
1 Fırat Üniversitesi
2 İnönü Üniversitesi
Amaç: Bu çalışmanın amacı, Young (1998) tarafından geliştirilen ve Pawlikowski, Altstötter-Gleich ve
Brand (2013) tarafından kısa forma dönüştürülen İnternet Bağımlılığı Ölçeği Kısa Formu (İBÖ-KF) Türkçe
versiyonunun geçerlik ve güvenirliğini incelemektir.
Yöntem: Young İnternet Bağımlılığı Ölçeği Kısa Formu’nun (YİBÖ-KF) Türkçe’ye uyarlanması sürecinde
üniversite öğrencilerinden oluşan dört farklı gruptan veri sağlanmıştır. Katılımcılara ulaşmak için kolay örnekleme
yöntemi kullanılmıştır. Çalışma dört aşamada ve üniversite öğrencilerinden oluşan dört farklı örneklem
üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın birinci aşamasında 43 öğrenciyle pilot uygulama, ikinci aşamasında
594 öğrenciyle açımlayıcı faktör analizi, üçüncü aşamasında 350 öğrenciyle doğrulayıcı faktör analizi ve ölçüt
geçerliği yapılmıştır. Son aşamada ise 180 öğrenciyle test-tekrar test gerçekleştirilmiştir. İBÖ-KF’nin Türkçeye
uyarlanması sürecinde öncelikle ölçeği geliştiren Matthias Brand ile elektronik posta yoluyla iletişim kurulmuş
ve ölçeğin uyarlanabileceğine ilişkin gerekli izin alınmıştır. İlk aşamada ölçeğin İngilizce formu, iyi düzeyde
İngilizce bilen dört öğretim üyesinden oluşan bir komisyon tarafından Türkçeye çevrilmiş ve daha sonra bu
Türkçe formlar geri tercüme edilerek Türkçe ve İngilizce formlar arasındaki tutarlılık incelenmiştir. Daha sonra
Türkçe form anlam ve gramer açısından incelenerek gerekli düzeltmeler yapılmış ve denemelik Türkçe form
elde edilmiştir. Ardından denemelik Türkçe form psikolojik danışma ve rehberlik ve ölçme ve değerlendirme
alanında uzman olan beş öğretim üyesine inceletilerek görüşleri doğrultusunda bazı değişiklikler yapılmıştır.
Son olarak bu çevirinin anlaşılırlığını tespit etmek üzere 43 üniversite öğrencilerinden oluşan gruba uygulama
yapılmış ve alınan geribildirimler sonucu ölçeğe son hali verilmiştir. Çevirinin anlaşılırlığını tespit etmek üzere
24’ü kadın 19’u erkek öğrenci olmak üzere toplam 43 üniversite öğrencisinden (Birinci çalışma grubu) oluşan
gruba uygulama yapılmış ve alınan geribildirimler sonucu ölçeğe son hali verilmiştir. Uygulama sonucunda
“çevrim-içi” sözcüğünün öğrenciler tarafından anlaşılmadığı görülmüştür. Uzman görüşü alınarak “çevrim-içi”
ile aynı anlama gelen “internette iken” ifadesi kullanılmıştır.
Bulgular: Açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğin 12 maddeden ve orijinalindeki iki faktörlü bir yapıdan
farklı olarak özdeğeri 4.7 olan ve toplam varyansın %39.52’sini açıklayan tek faktörden oluştuğu saptanmıştır.
Doğrulayıcı faktör analizinde bu tek boyutlu yapı sınanmış ve modelinin iyi uyum endekslerine (x2=144.93,
sd= 52 254, RMSEA=.072, RMR=.70, GFI=.93, AGFI=.90, CFI=.95 ve IFI=.91) sahip olduğu bulunmuştur.
Ölçeğin ölçüt bağlantılı geçerliliğini sınamak amacıyla İnternet Bağımlılığı Ölçeği (İBÖ), UCLA Yalnızlık Ölçeği
Kısa Formu (UCLA-KF), Oxford Mutluluk Ölçeği Kısa Formu (OMÖ-KF) ve Yaşam Doyumu Ölçeği (YDÖ)
kullanılmıştır. Analiz sonucunda İBÖ-KF ile İBÖ arasında orta düzeyde ve pozitif yönde, UCLA-KF ile düşük
düzeyde ve pozitif yönde, OMÖ-KF ve YDÖ ile düşük düzeyde ve negatif yönde ilişkilerin olduğu görülmüştür.
Young İnternet Bağımlılığı Ölçeği Kısa Formu’nun güvenilirlik çalışmasında elde edilen Cronbach alfa katsayısı.91
olarak bulunmuştur. Üç hafta arayla yapılan test-tekrar test sonucunda iki uygulama arasında test tekrar-test
güvenirlik katsayısı.93 olarak bulunmuştur. Young İnternet Bağımlılığı Ölçeği Kısa Formu maddelerinin ayırt
etme gücünü belirlemek amacıyla madde analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda, ölçeğin düzeltilmiş madde
toplam korelasyon katsayılarının.36 ile.62 arasında sıralandığı görülmüştür. Toplam puanlara göre belirlenmiş
%27’lik alt ve üst grupların madde puanlarındaki farklara ilişkin t (sd= 166) değerlerinin -15.857 (p