3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Okul Müdürlerinin Ahlaki (Moral) Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel
Yabancılaşma Düzeyleri Arasındaki İlişki
Muhammed Mehmet Mazlum, Hasan Basri Memduhoğlu
Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekonomisi Anabilim Dalı, VAN
Amaç
Okulu amaçlarına ulaştırıp etkili bir okul yaratmada öğretmenlerin yüklendiği rol oldukça önemlidir.
Başarılı ve etkili bir öğretmen, sistemi başarıya ulaştırmada önemli göstergelerden biridir. Bunun için, okulların
vazgeçilmez iş görenleri olan öğretmenlerin, görev yaptıkları okulda mutlu olmaları, mesleki doyum sağlamaları
ve aidiyet duygusu hissedebilmeleri hayati önem taşımaktadır. Eğitimsel anlamıyla örgütsel yabancılaşma,
öğretmenlerin belli sebeplerden dolayı mesleğine isteksizlik duyarak meslekten uzaklaşması, mesleğinin
gereklerini yerine getirememesi, mesleğine ve bulunduğu ortama yabancılaşmasıdır. Yabancılaşma öğretmenlerin;
yaratıcılığını, öğrencilerine ve topluma örnek bir model olmasını, eğitim-öğretim faaliyetlerinin etkililiğini,
mesleki yönden kendini geliştirmesini, toplumsal kalkınmaya katkısını, öğretim hizmetindeki verimliliğini, okul
yönetimi ve meslektaşları ile işbirliği içerisinde çalışmasını engellemektedir. Bunun için öğretmenlerin, mesleğe
karşı yabancılaşma yaşamamaları arzulanmaktadır.
Yaşanabilecek olası yabancılaşmanın önlenmesi adına okul müdürlerinin davranışları ise hayati önem
taşımaktadır. Eğitimde ahlaki/moral ilkelerin egemen olduğu bir eğitim ortamının oluşturulması için öncelikle
ahlaki/moral ilkelerin içselleştirildiği ve ahlaki davranışlar gösteren bireylerin bulunduğu bir okul ortamının
oluşturulması gerekli görülmektedir. Okul müdürlerinin, ahlaki/moral temele dayanan davranışlar sergilemesi;
öğretmen yabancılaşmasının önlenmesinde, öğretmenlerin ve okulun başarıya ulaşmasında temel koşul olarak
kabul edilmektedir. Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin görüşlerine göre; okul müdürlerinin ahlaki/moral
davranışları ile öğretmenlerin örgütsel yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Bu amaç
doğrultusunda aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır:
1. İlköğretim okullarında görev yapan okul müdürleri ne düzeyde ahlaki /moral davranış sergilemektedirler?
2. İlköğretim okulu öğretmenleri ne düzeyde örgütsel yabancılaşma yaşamaktadırlar?
3. İlköğretim okulu öğretmenlerinin yabancılaşma düzeyleri; a. Cinsiyete, b. Medeni duruma, c. Öğrenim
durumuna, d. Mesleki kıdeme, e. Branşa, f. Okul türüne, g. Görev yapılan okulda kaç yıldır çalışıldığına h. Görev
yapılan okulda aynı yönetici ile kaç yıldır çalışıldığına ı. Yaşamın daha çok geçirildiği yerleşim yerine, j. Aidiyet
hissedilen bölgeye göre istatistiksel olarak farklılaşmakta mıdır?
Yöntem
Genel tarama modelindeki araştırmada, betimsel tarama ve ilişkisel tarama desenleri kullanılmıştır. Tarama
modelleri, geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma
yaklaşımlarıdır. Araştırmada nicel verilere dayalı istatistiksel teknikler kullanılarak modele ilişkin varsayımlar
sınanmıştır. Araştırmanın örneklemi, 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Van ve Konya illerinde bulunan kamu
ilköğretim okullarından, oranlı tabakalı-seçkisiz yöntemle belirlenen 1053 öğretmenden oluşmaktadır. Ölçeklere
yönelik yapılan güvenirlik analizinde, Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı; Örgütsel Yabancılaşma Ölçeği
için 0.93, Moral Erdemler Ölçeği için 0.99 olarak hesaplanmıştır. Araştırma verilerinin analizinde betimsel
istatistiksel ölçülerinin (aritmetik ortalama, standart sapma, standart hata, varyans, frekans ve yüzde) yanı
sıra okul müdürlerinin ahlaki/moral davranışları ile öğretmenlerin örgütsel yabancılaşma düzeyleri arasındaki
ilişkiyi belirlemeye yönelik olarak, iki sürekli değişken arasındaki doğrusal ilişkinin kuvveti ve yönü hakkında
bilgi veren Spearman Rho korelasyon analizi kullanılmıştır. Ayrıca örgütsel yabancılaşma düzeyine etki eden
kişisel değişkenleri belirlemeye yönelik olarak parametrik olmayan testler (Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis)
kullanılmıştır.
170