3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Türkiye’de Ortaöğretim Tarih Programı’nın İçeriğinin Değerlendirilmesi
Ahmet Utku Özensoy
Teğmen Kalmaz İlkokulu, Çankaya, Ankara
Türkiye’de 2004 yılından itibaren eğitim programları ve programların dayandığı felsefe değiştirilmeye
başlanmıştır. Bu süreç 2007 yılında Ortaöğretim Tarih Programı’na yansımış ve program değişmiştir. 10 ve 11.
sınıf tarih ile Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersleri programları 2011 yılında yeniden değiştirilmiştir. Değiştirilme
gerekçelerinden en önemlilerinden biri; 2004 öncesi programın felsefi dayanağı olan Davranışçılık gösterilmiş,
bu nedenle yerine Yapılandırmacı felsefeye dayanan Tarih Programı kabul edilmiştir.
Ünder (2010) Yapılandırmacılığı üç kategoriye ayırmaktadır. Bunlar pedagojik, psikolojik ve epistemolojiktir.
Ünder’e (2010, s.201) göre pedagojik Yapılandırmacılık “öğrencinin öğrenme sürecinde etkin kılınması, önceki
bilgilerinin ve ilgilerinin dikkate alınması, anlamaya ve akıl yürütmeye önem verilmesi gibi” gibi bir dizi
pratik önerilerdir. Psikolojik Yapılandırmacılık ise bireyde öğrenmenin nasıl gerçekleştiği ile ilgili bir öğrenme
kuramıdır. Pedagojik ve Psikolojik Yapılandırmacılık Türkiye dâhil dünyanın hemen her yerinde geçmişten beri
okullarda uygulanmaktadır. Epistemolojik Yapılandırmacılık ise bilim, bilgi, gerçek, doğru hakkında özneyi,
öğreneni, gözleyeni temele alan felsefi bir anlayıştır.
Tarih Programı’nda bu üç tür Yapılandırmacı anlayışı birlikte görmek mümkündür. Felsefi anlamda
Yapılandırmacılık bilginin öznel olduğu, bilinçten bağımsız olarak bilginin ve gerçekliğin var olamayacağı, bilginin
özne tarafından oluşturulduğu, evrensel anlamda doğruluk ya da gerçekliğin olamayacağı üzerinde temellendirilebilir.
Cumhuriyet döneminde (…) eğitim sistemi, genelde Pragmatik felsefeye ve onun eğitimde uzantısı olan
İlerlemecilik akımına dayanmaktadır. Bu dönemdeki anayasalar, görüş belirten tüm hükümet programları İlerlemecilik
eğitim akımının özeliklerini taşımaktadır. Anayasalar, yasalar ve hükümet programlarında İlerlemecilik akımını
kuramsal olarak savunulurken, uygulamalar (köy enstitüleri hariç) bu doğrultuda olmamıştır. Genellikte her dereceli
okulda İlerlemecilik değil, Esasicilik (Özcülük) ve Daimicilik temele alınmış ve uygulanmıştır (Sönmez, 2012).
Bu çalışmada Ortaöğretim Tarih Programı’nın değerlendirilmesi ve epistemolojik açıdan incelenmesi
yapılmaya çalışılacaktır. Lise 9, 10, 11 tarih ile “Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersleri incelenmiş, konu bazında
sınıflandırma yapılmış ve bu konuların dayandığı felse fe (daimicilik, esasicilik, davranışçılık, yapılandırmacılık,
modernizm, postmodernizm) ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Yapılandırmacı felsefeden daha çok Esasici anlayışa
özgü değer aktarımı, karakter biçimlendirme gibi unsurları Tarih Programı’nda görmek mümkündür. Örneğin
Tarih Programı’nın genel amaçlarına ve içeriğine bakıldığında Yapılandırmacı anlayıştan ziyade Özcülük ekolüne
özgü değer, anlayış aktarımına yer verildiği görülmektedir:
Tarih Programı, Yapılandırmacı anlayışa göre düzenlendiği söylenmesine rağmen, içerikte Esasici ve
Daimici unsurlara yer verildiği görülmektedir. Bunun yanında Yapılandırmacı felsefe anlayışının aksine
“okullardaki uygulamalarda ve öğretmenlerde esasici ve daimici anlayış baskındır; çünkü öğretmen, veli ve
öğrenci eski davranışlarını örtük programla sürdürmektedirler (Sönmez, 2010).” Dolayısıyla Tarih Programı’nda
farklı anlayışların eklektik biçimde bir arada olduğu söylenebilir. Lise Tarih Programı’nda farklı felsefi anlayışta
unsurların bir arada verildiği ifade edilebilir. Bunun yanında tarih dersinin bütün kazanımlar dikkate alındığında
ağ % 87 gibi bir oranla Türk ve İslam tarihi konularına ayrıldığı görülmektedir. Farklı kültür ve uygarlıkların
tarihlerine oldukça az yer aldığı, uygarlığın doğuşu ve gelişimi, insanlık tarihindeki önemli devrimler (Tarım
Devrimi, Kent Devrimi, Sanayi Devrimi, Bilişim Devrimi), toplumsal, kültürel, siyasi tarih ile bilim tarihi
konularının da programda yeterince yer almadığı söylenebilir.
KAYNAKÇA
Sönmez, Veysel. (2012). Eğitim Felsefesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Ortaöğretim Tarih Programı. (2012). Ankara: Millî Eğitim.
Ünder, Hasan. (2010). Yapılandırmacılığın Epistemolojik Savlarının Türkiye’de İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi
Programlarında Görünümleri. Eğitim ve Bilim dergisi. Cilt 35, Sayı 158, (199-214).
Anahtar Kelimeler: tarih, tarih programı, felsefe, epistemoloji, yapılandırmacılık
Sunum: Poster
556