3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Türkiye’de Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Alanında Yapılan Doktora
Tezlerinin Doküman Analizi Yöntemi İle İncelenmesi
Fatma Gökçen Ayva 1 , Görkem Ceyhan 1 , Elif Gökçen Doğan 2
1 Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Ana Bilim Dalı, Ankara
2 Ahmet Yesevi Üniversitesi, Ankara
Giriş
Bilimsel bilginin üretilmesi ve paylaşılması üniversitelerin en önemli görevlerinden biridir. Üniversitelerin
araştırma yapması, yeni teknolojiler üretmesi, ülkedeki eğitim sistemine katkılar sağlaması, sosyal ve ekonomik
alanda iyileştirme yapacak projeler geliştirmesi veya buna benzer uygulamaları gerçekleştirmesi temel görevleri
arasında yer almaktadır. Bu görevlerin önemli bir bölümünü ise, lisansüstü eğitim sürecinde yapılan araştırmalar
ile yerine getirir. Bu bağlamda eğitimde ölçme ve değerlendirme alanında yapılan doktora tezlerinin alana
katkısı önemlidir. Bu çalışma, eğitimde ölçme ve değerlendirme alanında yayımlanan doktora tezlerine yönelik
bir doküman analizi örneği olması, daha önce ülkemizde bu alana yönelik doküman analizi çalışmasının
bulunmaması ve çalışmadan elde edilen bulguların bu alandaki tezlerin niteliği konusunda araştırmacılara bilgi
sağlaması açısından önemlidir.
Amaç
Araştırmanın amacı Türkiye’de Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme alanında yapılmış olan doktora tezlerinin
yöntem bölümünün (araştırmanın türü, evren-örneklem, veri toplama aracı, verilerin analizi) incelenmesidir.
Yöntem
Bu araştırma, eğitimde ölçme ve değerlendirme alanında yapılmış olan doktora tezlerinin derinlemesine
betimlenebilmesi, var olan durumun yorumlanabilmesi için doküman incelemesinin yapıldığı nitel bir
çalışmadır. Ayrıca bu araştırma örnek olay çalışmasıdır. Araştırmanın evrenini Türkiye’de Eğitimde Ölçme ve
Değerlendirme Alanında yapılan doktora tezleri oluşturmaktadır. Araştırmada amaçlı örneklem yöntemlerinden
kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini ise YÖK Ulusal Tez Merkezinin
internet sitesinde erişim engeli bulunmayan Türkiye’de Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Alanında yapılmış
olan 47 adet doktora tezi oluşturmaktadır.
Veri toplama aracı olarak, tezlerin incelenmesinde kullanılmak üzere araştırmacılar tarafından “Tez
İnceleme Formu” hazırlanmıştır. Bu form 2 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde teze ilişkin genel bilgiler,
ikinci bölümde ise tezin yöntem bölümünde yer alan alt bölümlere ilişkin inceleme kriterleri yer almaktadır.
Araştırma kapsamında kullanılan tez inceleme formu için kodlayıcılar arası puanlayıcı güvenirliğini belirlemek
amacıyla rastgele seçilen 6 tez her araştırmacı tarafından forma göre ayrı ayrı puanlamış ve puanlayıcılar
arasındaki farklılıkların olup olmadığını belirlemek için uzlaşma katsayısı hesaplanmıştır (.89).
Bulgular
Eğitimde ölçme ve değerlendirme alanında yapılmış olan doktora tezlerinde, araştırma türünün yazılması
durumuna ilişkin dağılım incelendiğinde, tezlerin 44’ünde (%93.61) araştırma türünün yazıldığı tespit edilmiştir.
Araştırma türü olarak araştırmacıların 17’si (%28.82) “temel”, 15’i (%25.42) “betimsel”, 6’sı (%10.16) “tarama”,
4’ü (%6.80) “ilişkisel tarama”, 3’ü (%5.10) “kuramsal”, 2’si (%3.40) “karma”, 2’si (%3.40) “uygulamalı”, 2’si (%3.40)
“nitel”, 1’i (%1.70) “kesitsel”, 1’i (%1.70) “korelasyonel”, 1’i (%1.70) “saha”, 1’i (%1.70) “yarı deneysel” ve 1’i (%1.70)
“yöntem” araştırması şeklinde tanımlamalar yaptıkları tespit edilmiştir.
Doktora tezlerinde evrenin tanıtması durumuna ilişkin dağılım incelendiğinde, araştırmacıların 13’ü
(%27.66) doktora tezlerinde evrenlerini tanıtırken, araştırmacıların 27’si çalışma grubu (%57.44) ve 7’si simülasyon
(%14.90) veriler üzerinde çalışmıştır. Seçilen örnekleme yöntemi incelendiğinde, tezlerin 3’ünde (%15) “amaçsal
örnekleme”, 3’ünde (%15) “randum/rastgele/tesadufi örnekleme”, 2’sinde (%10) “tabakalı örnekleme”, 1’inde
(%5) “ağırlıklandırılmış örnekleme”, 1’inde (%5) “basit seçkisiz örnekleme”, 1’inde (%5) “eş olasılık yöntemi”
ve 1’inde (%5) “iki aşamalı tabakalı küme örnekleme” yöntemi kullanılırken, 8 (%40) tezde örneklemin hangi
yöntemle elde edildiğine dair bir bilgiye rastlanılmamıştır. Ayrıca tezlerin hiçbirinde araştırmacıların seçtikleri
örnekleme yöntemlerine göre örneklem büyüklüğünün belirlenmesine ilişkin hesaplamalara araştırmalarında
yer vermedikleri belirlenmiştir.
215