3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Yetiştirme Yurtlarında Kalan Lise Öğrencilerinin Mesleki Değerlerinin İncelenmesi
Abdullah Atli 1 , Gökay Keldal 2 , Cemal Karadaş 1 , Onur Bali 3 , Ali Korkut 4
1 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Pdr Ana Bilim Dalı, Malatya.
2 Niğde Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Pdr Ana Bilim Dalı, Niğde.
3 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı, Malatya.
4 Dicle Üniversitesi, Yabancı Diller Yüksekokulu
Amaç: Günümüzde meslek seçimi aşamasında olan bireyler, yaşanan hızlı değişimlere ayak uydurmak ve bu
değişimleri değerlendirerek yeni stratejiler geliştirmek için uzman yardımına ihtiyaç duymaktadırlar. İsabetli bir
meslek seçimi bireyin kendisi ile ilgili doğru bir öz değerlendirme yapması ile mümkündür. Meslek seçiminde bireyin
kendine dönük gerçekçi değerlendirme yapabilmesi bireyin kendi yetenek, ilgi, mesleki değer ve kişilik özelliklerini
bilmesi ile mümkün olabilmektedir. Meslek seçimini belirleyen temel faktörlerden biri olan mesleki değer, bir mesleğe
girme sonucunda o mesleğin getirilerinden beklenilen ve elde edilen doyum olarak tanımlanmaktadır. Mesleki
değerlerinin farkında olmadan meslek seçimi yapmak bireyin meslekte doyumsuzluk ve bunun yanında kendine
ilişkin kişisel değersizlik duyguları yaşamasına neden olabilmektedir. Yetiştirme yurtlarında kalan 14-18 yaşlarındaki
lise öğrencilerinin bu dönemlerde yalnız başlarına gerçekçi kararlar vermeleri zordur. Meslek seçimi gibi önemli bir
karar almak anne ve babadan yoksun büyüyen bireyler için daha da zorlaşmaktadır. Bu nedenle bu kurumlarda
kalan gençlerin mesleki değerlerinin belirlenerek meslek seçiminde profesyonel destek olmak önem arz etmektedir.
Bu doğrultuda bu araştırmada yetiştirme yurdunda kalan öğrencilerin mesleki değerlerinin ortaya konması
amaçlanmıştır. Ayrıca yetiştirme yurtlarında kalan lise öğrencilerinin tercih ettikleri mesleklerin frekansları ortaya
konacak ve meslek seçim aşamasında mesleki danışma yardımı almaya ilişkin tutumları belirlenecektir.
Yöntem: Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Tarama araştırması, kitlelerin görüşlerini ve özelliklerini
betimlemeyi amaçlayan bir araştırma yöntemidir. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Mesleki Değer Envanteri”
kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Doğu Anadolu Bölgesin’de bulunan 13 yetiştirme yurdunda kalan lise
öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmada herhangi bir örnekleme almak yerine çalışma evrenini oluşturan Ağrı,
Bingöl, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Kars, Malatya, Muş ve Van illeri yetiştirme yurtlarında bulunan lise öğrencilerinin
tümüne ulaşılmaya çalışılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu evrenden ulaşılabilen 181 (75 kız, 106 erkek)
öğrenci oluşturmuştur. Veri analizinde ise bireylerin mesleki değer hiyerarşilerini belirlemek için mesleki değer
alt boyutlarının ortalama puanlarına bakılmıştır. Öğrencilerin hangi meslekleri tercih ettiklerini, meslek seçimi
için mesleki danışma alıp almama konusunda görüşlerin belirlenebilmesi için frekans ve yüzdelere bakılmıştır.
Bulgular: Yetiştirme yurtlarında kalan lise öğrencilerinin mesleki değer hiyerarşileri incelendiğinde ilk sırayı
arkadaşlık ( χ= 7.82) almaktadır. Arkadaşlık değerini sırayla yardım ( χ= 7.62), ekip çalışması ( χ= 7.34), sağlık (χ =
7.17), kazanç ( χ= 6.97), liderlik (χ = 6.91), yaratıcılık (χ = 6.86), özgürlük ( χ= 6.74) ve fiziksel özellikler ( χ= 5.51)
takip etmektedir. Kız öğrencilerin mesleki değerlerine bakıldığında; arkadaşlık, yardım, ekip çalışması, sağlık,
yaratıcılık, kazanç, liderlik, özgürlük, fiziksel özellikler şeklinde sıralanmışken erkek öğrencilerinki; arkadaşlık,
yardım, ekip çalışması, sağlık, liderlik, kazanç, özgürlük, yaratıcılık ve fiziksel özellikler şeklinde sıralanmıştır.
Öğrencilerin seçmek istedikleri mesleklere bakıldığında ise öğretmenlik 68 (% 37.6) öğrenci, güvenlik hizmetleri
(polis, asker) 41 (% 22.6) öğrenci, mühendislik 26 (% 14.4) öğrenci, sağlık hizmetleri (doktor, hemşire) 20 (% 11)
öğrenci, adalet hizmetleri (hakim, savcı, avukat) 19 (% 10.5) öğrenci ve sosyal hizmet uzmanlığı 7(% 3.9) öğrenci
tarafından tercih edilmektedir. Meslek seçimi konusunda öğrencilerin 140’ı (% 77.3) mesleki danışma yardımı
almak isterken 41 (% 22.7) öğrenci mesleki danışma yardımı almak istememektedir.
Sonuçlar: Yetiştirme yurtlarında kalan öğrencilerin mesleki değerleri incelendiğinde arkadaşlık, yardım ve
ekip çalışması ön sıralarda gelmektedir. Yetiştirme yurdunda kalan lise öğrencileri için ilk sırada gelen mesleki değer
arkadaşlıktır. Bu öğrencilerin aile yoksunluğu nedeniyle paylaşımlarının büyük çoğunluğunu arkadaşları ile yaşadıkları
bilinmektedir. Yetiştirme yurdunda kalan öğrenciler için meslek seçiminde en önemli olan kriter kendilerini güvende
hissedebilecekleri ve daha az yalnız hissedecekleri arkadaşlık ilişkilerinin kurulabileceği iş ortamlarıdır. Seçilmek
istenilen mesleklere bakıldığında daha çok günlük hayatta karşılaştıkları kişilerin mesleklerine ilgi duydukları ve bu
doğrultuda seçim yapmak istedikleri vurgulanabilir. Mesleki danışma yardımı konusunda ise büyük çoğunluğun
meslek seçiminde profesyonel yardım almaya ihtiyaç duydukları görülmektedir. Bu sonuçlar doğrultusunda yetiştirme
yurtlarında kalan öğrencilere mesleki değerleri yönünde farklı meslekler tanıtılarak meslek seçimi yapmaları
sağlanabilir ve kurumlarda çalışan uzmanlar sayesinde mesleki danışma yardımı öğrencilere verilebilir.
Anahtar Kelimeler: Meslek, Mesleki Değer, Meslek Seçimi, Yetiştirme Yurdu
Sunum: Sözlü
464