3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Türk Milli Eğitim Sistemi’nin Genel Yapısı ve Örgüt Yapısında Yapılan
Değişiklikler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Murat Gürkan Gülcan, Kübra Yenel
Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve
Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Ankara
Çalışma, Türk Milli Eğitim Sistemi’nin genel yapısını, örgüt yapısını ve son yıllarda her iki yapıda da yapılan
yenilikleri ve değişiklikleri incelemek ve onlara yöneltilen eleştirileri tartışmak amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmada,
son yıllarda eğitimde köklü değişikliklere neden olan 6287 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a, Genel Liselerin Anadolu Liselerine Dönüştürülmesine Yönelik Genelge’ye,
Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nde yapılan değişikliklere, son beş yılın okullaşma oranlarına ve Milli Eğitim
Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ye yer verilmiştir. Bu kanun, kararname
ve genelgelerin maddeleri özetlenerek, değişimlerin yol açtığı bazı sorunlara değinilmiş ve çeşitli kurum, kuruluş
ve sendikalar tarafından yöneltilen eleştiriler tartışılmıştır. Türk Milli Eğitim Sistemi’nin genel yapısında son birkaç
yılda yapılan yenilikler ve değişiklikler toplumun her kesiminde yankı uyandırmıştır. Bu yeniliklerin en köklüsü
ve çok kapsamlısı olan 6287 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanun, akademik dünyadan, bilim dünyasından, sendikalardan, kurum ve kuruluşlardan, öğrenci velilerinden
ve bu değişikliklerden doğrudan etkilenen öğrencilerden büyük tepki almıştır. Avrupa ülkelerinin çok gerisinde
kaldığımız okullaşma oranlarını artırmak için büyük önem taşıyan bir adım olarak nitelendirilmesinden dolayı,
kanunun genel anlamda olumlu eleştiri alan tek maddesi zorunlu eğitimin sekiz yıldan on iki yıla çıkarılması
olmuştur. Kanunun yayımlandığı 2012 yılından sonraki okullaşma oranlarına bakıldığında zorunlu eğitim
yılının artırılmasının okullaşma oranlarına olumlu etkisi net bir şekilde görülmektedir. Ancak ortaöğretimin
zorunlu hale getirilmesi bazı altyapı yetersizliklerinden dolayı sorunlara neden olmuştur. Ortaöğretimde eğitim
gören öğrenci sayısı bir anda artmış ve mevcut okulların yetersiz kalmasına sebep olmuştur. Zorunlu eğitimdeki
değişikliğin yanı sıra okula başlama yaşının düşürülmesi de en çok tartışılan maddelerden olmuştur. Altmış aya
düşürülen ilkokula başlama yaşının, çocukların gelişim dönemleri düşünüldüğünde uygun bir dönem olmadığı
gerekçesiyle gerek TBMM üyeleri gerekse kimi sendikalarca Anayasa Mahkemesi’ne davalar açılmış ve kanun
maddesinin iptali istenmiştir, ancak konu ile ilgili ret kararı çıkmıştır. Kademeli eğitime geçilmesi iki büyük
problemi de beraberinde getirmiştir. Bunların birincisi, fiziki olarak ayrışması gereken ilkokul ve ortaokulların
yetersizlik nedeniyle kısa bir sürede böyle bir ayrıma gidememesi, beraberinde de okul yöneticisi yani okul
müdürü ikilemini beraberinde getirmesi olmuştur. İkincisi ise ilkokulun beş yıldan dört yıla düşürülmesiyle
norm fazlası durumuna düşen sınıf öğretmenleri olmuştur. Bu öğretmenlerin kimine rotasyon sağlanmış kimi ise
branş öğretmenliğine geçmiştir. Diğer bir kanun maddesi olan okul öncesi eğitimde yaşın düşürülerek yüzde yüz
okullaşmanın hedeflenmesi ise kanun maddesinin uygulandığı iki eğitim-öğretim yılında da sağlanamamıştır. Bu
hedefin gerçekleştirilebilmesi için okul öncesi eğitimin de zorunlu eğitim kapsamına alınması gerekliliği, Avrupa
ülkelerinde okul öncesi eğitimin zorunlu olması ve okullaşma oranlarının oldukça yüksek olması durumu temel
alınarak oldukça eleştirilmiştir. Türk Milli Eğitim Sistemi’nin genel yapısının değiştirilmesinde büyük rol oynayan
diğer bir değişiklik ise genel liselerin Anadolu liselerine kademeli bir şekilde dönüştürülmesi olmuştur. Gerekli
altyapı sağlanmadan böyle bir dönüşümün içerisine girilmesi, birçok ortaöğretim öğrencisinin beklenmedik bir
durumla karşı karşıya kalmasına, istedikleri okullara yerleşememelerine ve zorunlu olarak mesleki, teknik veya
imam-hatip liselerine kayıt yaptırmalarına neden olmuştur. Hem zorunlu kapsama alınması hem de dönüştürme
sürecine yaklaşık bir zaman diliminde girilmesi, ortaöğretim kurumlarında bir düzensizlik yaşanmasına neden
olmuştur. Okul sayıları yetersiz gelmiş ve bu sorun açık öğretim liseleri ile çözülmeye çalışılmıştır. Bu okulların
hiçbirine giremeyen öğrencilerin kayıtları açık öğretim liselerine yapılmıştır. Zorunlu eğitim kapsamına alınması
ile okullaşma oranlarında daha büyük bir artış beklenirken, beklenen artış sağlanamamıştır. 2013 yılında yapılan
diğer değişiklikler olan ders saatlerinin artırılması, seçmeli ders sayısının artırılması, devamsızlık günleri ve
ders sürelerinde değişikliğe gidilmesi hala tartışmaları süren konulardandır. Henüz yeni bir düzenleme olması
nedeniyle güvenilir dönüt sağlanamamıştır. Milli eğitimin genel yapısında yapılan değişikliklerin yanı sıra örgüt
yapısında da birçok değişiklik meydana gelmiştir. 652 sayılı kararname ile birçok isim değişikliğine gidilmiş, Milli
175