3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Üstün Yetenekli Öğrencilerle Akranlarının Çevre Okuryazarlığı Bileşenlerine
Göre Çevre Okuryazarlık Düzeylerinin Karşılaştırılması
Gökhan Sontay
Milli Eğitim Bakanlığı, Göynücek Gediksaray Ortaokulu, Amasya
Yaşadığımız bu dünyada doğal kaynaklara olan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. İnsanların bu kaynakları
doğru bir biçimde kullanmaları gelecek nesiller için çok önemlidir. Aksi takdirde yakın zamanda içecek temiz
su bile bulamayabiliriz. Dolayısıyla bu sorunları önlemek ve gelecek nesillerin temiz bir yaşama sahip olmasını
sağlamak için tüm insanlığın bu yönde eğitilmesi gereklidir. Bireylerin insan ve çevre sağlığı konusunda yeterli
düzeyde eğitilmesiyle, bireyin davranışlarında istenilen değişiklikler meydana getirilerek geleceğe yönelik “çevre
okuryazarı” nesiller yetiştirilebilir. “Zihinsel, yaratıcı ve liderlik ile ilgili alanlarda yüksek performans sergileyen”
ve küresel sorunlara karşı yoğun duygular hisseden üstün yetenekli bireylerin artan çevre sorunlarına karşı bir
takım çözümlerin getirilmesi için akranlarına liderlik yapabilecek ve onları yönlendirebilecek kapasiteye sahip
oldukları düşünülebilir. Akranlarına oranla çevreye daha duyarlı, ve empati yetenekleri yüksek olan üstün yetenekli
olarak tanılanan bu çocukların çevre okuryazarlık düzeylerinin de yüksek olması beklenen bir durumdur. Bu
çalışma sayesinde, BİLSEM’e (Bilim ve Sanat Merkezi) devam eden üstün yetenekli çocuklarla devlet okullarına
devam eden akranları arasında çevre okuryazarlığın bileşenlerine göre çevre okuryazarlık düzeylerinde bir
farklılık olup olmadığı konusu, ülkemiz özelinde bize karşılaştırmalı bir inceleme fırsatı sunacaktır.
Amaç
Bu çalışmanın amacı; üstün yetenekli öğrencilerle akranların çevre okuryazarlık bileşenlerinden çevre
bilgisi (1), çevresel duyuş (2) ve çevresel davranış (3) bileşenlerine göre genel çevre okuryazarlık düzeylerinin
karşılaştırılmasını sağlamaktır.
Yöntem
Araştırma modeli olarak betimsel araştırma türlerinden tarama modeli kullanılmıştır.
Araştırma Grubu
Araştırmanın örneklemini ise, 2011-2012 eğitim-öğretim yılında faaliyet gösteren, Amasya ili merkezindeki
6 farklı ortaokulda bulunan 6., 7. ve 8. sınıflardaki 364 öğrenci ve Amasya Bilim ve Sanat Merkezine devam eden
6., 7. ve 8. sınıflardaki 34 üstün yetenekli öğrenci oluşturmaktadır.
Veri Toplama Aracı
Bu çalışmada, araştırmacı tarafından hazırlanmış olan 19 sorudan oluşan çoktan seçmeli Çevre Bilgisi
Testi (ÇBT), 15 maddeden oluşan 5’li likert tipi Çevresel Duyuş Ölçeği (ÇDYÖ) ve 12 maddeden oluşan 7’li
likert tipi Çevresel Davranış Ölçeği (ÇDVÖ) kullanılmıştır. ÇBT’nin güvenirliğini sağlamak için KR-20 (Kudher
Richardson) formülü, ÇDYÖ’nün ve ÇDVÖ’nün güvenirliğini sağlamak için ise Cronbach’s alpha güvenirlik
katsayısı kullanılmıştır. Buna göre ÇBT’nin güvenirliği 0,807, ÇDYÖ’nün güvenirliği 0,860 ve ÇDVÖ’nün
güvenirliği 0,773 olarak bulunmuştur. Yapı geçerliliği neticesinde Çevresel Duyuş Ölçeği’nin ve Çevresel Davranış
Ölçeği’nin 3 faktörlü olduğu belirlenmiştir.
Verilerin Analizi
Araştırmacı tarafından hazırlanan test ve ölçeklerin soru sayısı ve toplam puanları farklı olduğu için
öğrencilerin çevre okuryazarlık düzeylerinin daha kolay tespit edilmesi için veriler, standartlaştırılmış puan
metodu kullanılmıştır. Ölçek ve testten alınan bu puanlar, standartlaştırılmış bir çarpan ile çarpılarak standart
puan (60) puan elde edilmiştir. Bu standart puan çevre okuryazarlık düzeyi puanı olarak adlandırılmıştır. Her bir
bileşenden en fazla 60 puan olmak üzere üç bileşenden en fazla toplam 180 puan elde edilebilirken en az 12 puan
elde edilmektedir. Daha sonra bu puanlara göre çevre okuryazarlık düzeyi düşük, orta ve yüksek olmak üzere üç
kategoriye ayrılarak karşılaştırma yapılmıştır. Bu verilerden hareketle genel çevre okuryazarlık düzeyleri, 12-68
puan arası düşük, 68-124 puan arası orta, 124-180 puan arası ise yüksek olarak tanımlanmıştır.
435