3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Eğitimde İnkılâptan İhtilâle Doğru Bir Gelişim Çizgisi: İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun
“Pedagojide İhtilâl” Adlı Eserine İlişkin Bir Değerlendirme
Fatma Hürrem Yıldız
Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim Dalı
İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu, Darülmuallimin-i İptidai’deki öğretmenliği sırasında dönemin Millî Eğitim
Bakanlığı tarafından pedagoji ve elişleri öğretimi konularında incelemeler yapmak üzere Avrupa’ya gönderilmiştir.
Birçok Avrupa ülkesini gören Baltacıoğlu, özellikle İngiltere, Belçika ve Almanya’nın uygulamalı eğitim
anlayışından oldukça etkilenmiş ve bu anlayışın kendi ülkesinde yerleşmesi için büyük bir çaba sarf etmiştir.
Baltacıoğlu’nun etkilendiği uygulamalı eğitim anlayışının çıkış noktasını ise söz konusu çağa damgasını vuran
ve özellikle büyük dünya ülkelerinin eğitim sistemlerini derinden etkilemiş olan “Eğitim Reformu Akımı”
oluşturmuştur. Bu bağlamda sözgelimi Amerika Birleşik Devletleri’nde John Dewey, İtalya’da Maria Montessori,
Belçika’da Ovide Decroly gibi bilim insanları, geleneksel eğitim sisteminin köhnemiş unsurlarını ortadan
kaldırarak yerine okul yaşamını gündelik yaşamdan soyutlamayan yeni bir okul modeli önermişlerdir. Bu
model, dünya genelinde geleneksel değerler üzerine inşa edilmiş, ezbere dayalı, öğrenciyi pasifize eden eğitim
anlayışının bütünüyle ortadan kaldırılıp, eğitim-öğretim sürecinde öğrencilerin yaratıcılıklarını sergileme
olanağı buldukları ve bu sürece aktif biçimde katıldıkları yeni bir eğitim anlayışının doğmasını sağlamıştır.
Baltacıoğlu’nda derin izler bırakan bu yeni okul modeli ve eğitim anlayışı, onun ülkeye dönüşü ile birlikte
Anadolu’nun ve akabinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin eğitim anlayışını da önemli ölçüde etkilemiştir.
Öyle ki, 1912 yılında ülkeye dönen Baltacıoğlu, elişi derslerinin de öğretimini yapmış ve birçok dersin yalnızca
sınıflarda değil, aynı zamanda laboratuar ortamında uygulamalı bir biçimde öğretilebileceği; böyle bir öğrenmenin
de kalıcı izli olacağı fikrini ortaya koymuştur. Bu yönüyle özellikle 18. yüzyıldan sonra yoğunluk kazanmış olan
eğitimde yenileşme hareketlerinin gelişim seyrine farklı bir boyut kazandırarak eğitim sisteminde küçük çaplı
değişiklikler yapmak yerine sistemi kökünden değiştirmek suretiyle eğitimde bir ihtilâli gerçekleştirmiştir.
Bu çalışmada, İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun inkılâptan ihtilâle doğru bir gelişim çizgisi izleyen Türkiye’nin eğitim
sistemi üzerindeki etkisi, bu etkiyi sistematize ettiği “Pedagojide İhtilâl adlı eseri üzerinden değerlendirilecektir
Anahtar Kelimeler: Pedagoji, İhtilâl, İnkılâp, Yaratıcılık, Darülfünun
Sunum: Sözlü
118