3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Sürdürülebilir Doğa ve Çevre Eğitiminin Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayları
Üzerinde Doğal Ortamda Uygulanabilirliği
Tülay Öcal, Hayriye Yılmaz
Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sosyal Bilgiler Eğitimi ABD Öğretmenliği, Niğde
Beşeriyetin dünyada var olduğu günden beri çevredeki doğal kaynaklardan yararlanarak yaşam koşullarını
iyileştirdikleri sanayi devrimiyle de daha lüks yaşam ve hayat standardına ulaştıkları bir gerçektir. Bu gerçeklik
içinde teknolojik gelişmenin verdiği imkânlarla insanoğlu doğaya fazla müdahaleler yapmış kendi isteği
doğrultusunda şekillendirmek istemiş ve doğal kaynakları fazla kullanarak doğal çevrede düzeltilmesi gün
geçtikçe zorlaşan zararlar meydana getirmiştir. Değişen dünyada doğa üzerinde beşeriyetin meydana getirdiği
değişiklikler çevre kirliliğine dönüşerek insanoğlunu tehdit eder boyuta ulaşınca ve sonsun sandığımız kaynaklar
tükenme boyutuna gelince tehlikenin farkına varılmıştır. Çevre kirliliği tehlikesinin önlenmesinde beşeriyetin
düşünce, davranış ve alışkanlıkları önemli rol oynarken, bu özelliklerin değişiminde çevre eğitiminin büyük
rolü vardır. Değişen ve gelişen dünyada çevre eğitiminin önemi hızla artmakta ve giderek üzerinde daha fazla
durulan bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak gelinen noktanın yeterli olduğundan söz etmek mümkün
değildir. Doğa ve çevre eğitimi, çevre sorunlarının çözümlerinden biri olarak sürdürülebilir kalkınmanın
gerçekleştirilebilmesi açısından üzerinde çalışılan en önemli konulardan biridir. Çevrenin korunması, çevredeki
unsurların birbiriyle uyum içinde olması doğal çevrenin varlığını devam ettirebilmesi için vazgeçilmez bir
durumdur. Diğer taraftan doğa ve çevre eğitimi, deneyimlere dayandığı için çocukluk yıllarından itibaren bu
deneyimlerin verilmeye başlanması gerekmektedir. Sürdürülebilir doğa ve çevre eğitiminin kazandırılmasında ve
gelecek nesillerin çevreye karşı daha duyarlı bireyler olarak yetişmesinde öğretmen adaylarının katkısı büyüktür.
Üniversitelerin öğretmen yetiştiren fakültelerinde çevre eğitimi ve çevreyle ilgili değerlerin geliştirilmesi son
dönemlerde yoğun olarak tartışılan konulardandır. Çevre konusunda olumlu tutum ve davranışlara sahip bireyler
yetiştirmek çevre eğitimini kavratacak bilinçli bireyler yetiştirmek yoluyla mümkün olacaktır. Bu bireyleri
yetiştirecek olan Eğitim Fakültelerindeki öğretmen adaylarına büyük sorumluluklar düşmektedir. Ancak
Eğitim Fakültelerinin bütün anabilim dalların da çevre eğitimine yeterince yer verilmediği, verilen eğitiminde
teoriden öteye gitmediği öğretmen adayları üzerinde çevre eğitimi konusunda yapılan bilimsel çalışmalar da
belirtilmektedir. Ayrıca araştırmalar kalıcı bilginin uygulama yoluyla arttığını bu doğrultuda çevre eğitiminin
doğada uygulamalı verilmesi öğretmen adaylarının duyarlılık ve farkındalıklarını arttırdığını vurgulamaktadır.
Gelişmiş ülkeler dünyayı bekleyen çevre sorunlarının farkına varmış ve bu doğrultuda kalıcı çözüm için bilinçli
gençlik yetiştirmek üzere ciddi tedbirler almaya başlamıştır. Çevre eğitimi konusunda da uygulamalı doğa
eğitim okulları kurmuş ve bu okullarda çevre bilincinin sürekliliğini sağlamaya çalışmaktadır. Ülkemizde de
doğa okulları uygulamaları başlamış fakat ülke geneline yayma çalışmaları amacına yeterince ulaşamamıştır.
Üniversitelerimizdeki eğitim fakültelerinde çevre eğitimi uygulamaları yetersiz olup sürdürülebilir çevre
eğitiminin amacına ulaşabilmesi için yeni yaklaşımlara yer verilmelidir. Bunlardan doğa ve çevre eğitiminin ömür
boyu sürekliğini sağlamak için pek çok öğretim teknikleri bulunabilir ve yeni teknikler geliştirilebilir. Bu amaçla
Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalında okumakta olan ikinci sınıftan
33 öğrenci teknik gezi kapsamında sürdürülebilir doğa ve çevre eğitimi uygulamalı olarak gerçekleştirilirken
öğretim tekniklerinden konuşma halkası tekniği uyguladık. Hedefe uygun ortamda gerçekleştirilen bu çalışma
ile öğrencilerin çevre kirliliğinin sebepleri konusundaki görüş farklılıklarını ortaya çıkarmak, çevre kirliliğinin
sebepleri, etkileri ve sürdürülebilir çevre eğitimiyle ilgili farklı görüşleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Tekniğimizin
uygulama alanı olan Çakıt Çayı üzerinde kirlilik faktörü ve etkileri konusunda öğrencilerin görüşleri alınarak,
daha sonra plastik atık dönüşüm, kağıt atık dönüşüm ve katı su atık dönüşüm tesislerine gidilerek orada yerinde
inceleme yapılarak dönüşüm konusunda bilgiler alındı. Yapılan nitel anketle çevre konusunda öğrencilerin
davranış ve tutumlarında farkındalık yaratıp yaratmadığı tespit edilmek istenmiştir. Bu çalışmayla öğretmen
adaylarında yaşam boyu devam edecek ve yetiştirecekleri geleceğin nesillerine aktarabilecekleri doğal çevreye
yönelik davranışlar, beceriler ve değerler kazandırılması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Doğa ve Çevre Eğitimi, Sürdürülebilir Çevre Eğitimi, Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayları
Sunum: Sözlü
553