3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Devlet Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Kontrol Odağına İlişkin Algıları
(Bir Karma Metod Çalışması)
Rıza Akkaya, Bertan Akyol
Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı,
Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi
Önemli bir kişilik özelliği olan kontrol odağı kavramı, bireylerin yaşadıklarının sorumluluğunu nelere
yüklediği ile ilgilidir. Yaşadıklarının sorumluluğunu büyük oranda kendisine ait etkenlerin neden olduğuna
inananlara iç kontrol odaklı, yaşadıklarının sorumluluğunu kendisi dışındaki etkenlerin (diğer insanlar, kader,
şans) neden olduğuna inananlara dış kontrol odaklı bireyler denilmektedir. Yapılan araştırmalar iç kontrol
odağına sahipliliğe olumlu bir kişilik özelliği olarak bakarken, dış kontrol odağına sahipliliği bu durumun tam
tersi olduğunu ortaya koymaktadır. Dıştan denetimlilik bireyler için bir engel oluşturmaktadır.
Kontrol odağı kavramı öğretmenlerin kişiliğini etkileyen önemli faktörlerdendir. Kişilik açısından iç kontrol
odaklılık özelliği göstermek dış kontrol odaklılık özelliği göstermekten daha olumludur. Bu sebeple öğrencilerin
kontrol odaklarının oluşmasında belirleyici rolü olan öğretmenlerin iç kontrol odaklılık göstermesi gerekmekte
veya iç kontrol odaklılık özellik gösterme yolunda değişmesi gerekmektedir. Bundan dolayı öğretmenlerin
kontrol odaklılıklarının bilinmesi ve öğretmenlerin kontrol odaklarının olumlu yönde değişmesi için çalışmalar
yapılması öğrencilerin kişilik gelişimleri ve eğitimin kalitesi açısından önemlidir.
Bu araştırmanın amacı devlet okullarında görev yapan öğretmenlerin kontrol odağı algılarını ortaya
koymaktır. Çalışma grubu İzmir İli Tire ilçesi seçilen araştırma, karma metod desenindedir. Karma metodun
nicel boyutunu içeren bulgular Kıral (2012) tarafından geliştirilen “Çok Boyutlu Kontrol Odağı Ölçeği” ile elde
edilmiştir. Araştırmanın nicel boyutuna katılan 604 öğretmenden elde edilen bulgulara göre, öğretmenlerin
çalıştıkları okul kademeleri ile iç kontrol odaklılık algı düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmaktadır.
Ayrıca, öğretmenin çalıştığı okul kademe düzeyi arttıkça iç kontrol odaklılık algı düzeyi de azalmaktadır.
Bunun yanında mesleklerini kendi isteklerine göre seçen öğretmenlerin başkalarına dayalı kontrol odaklılık algı
düzeyleri diğer öğretmenlere göre daha düşüktür.
Karma metod desenindeki çalışmanın nitel boyutunda ölçme aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme
formu kullanılmıştır. Bu boyutun verileri İzmir Tire İlçesinde görev yapan 10 öğretmen ile yapılan görüşmelerden
elde edilmiştir. Bu boyuta ilişkin içerik analizi devam etmekte olup, bulgulara tam metinde yer verilecektir.
Anahtar Kelimeler: Öğretmen, Kontrol Odağı, İç Kontrol Odaklılık, Başkalarına Dayalı Kontrol Odaklılık,
Şans ve Kadere Dayalı Kontrol Odaklılık
Sunum: Sözlü
191