3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Gülten Dayıoğlu’nun “Yeşil Kiraz”ında “Genç Kız” Kavramına
İlişkin Eşdizimsel Görünümler
Suna Canlı
Niğde Üniversitesi, Niğde
Cinsiyet, insanın doğumundan itibaren toplumla birlikte anlam yüklediği bir kavramdır. Toplumlar,
bireylere cinsiyetleri konusunda olumlu ya da olumsuz yönlendirmede bulunabilmektedir. Kurtoğlu
(2011), Türkçe ders kitaplarında cinsiyetçilikle ilgili öğelerin bulunup bulunmadığını belirlemek amacıyla
gerçekleştirdiği çalışmasının sonucunda “kadın”ların yaşamdaki varlık alanlarının erkeklere göre sınırlı bir
biçimde yansıtıldığını ortaya koymuştur. Kitiş Çınar (2013) araştırmasında ders kitaplarında örnek alınabilecek
olumlu karakterlerin daha çok yetişkin erkek ve erkek çocuk olduğunu, kadın karakterlerin ise anne, öğretmen ve
hemşire gibi kimliklerle sınırlandırıldığını bulgulamıştır. Masallarda ise erkek ve kadın kahramanların cinsiyet
rollerinin toplumsal örüntüye uyumlu biçimde tanımlandığı belirtilmektedir (Sezer,2010:20). Çocukluktan
gençliğe geçişteki aşama olan ergenlik döneminde cinsiyet algısı, biyolojik ve toplumsal açıdan bireyin belleğinde
oluşur (Yörükoğlu, 2011). Özellikle kız çocukları, ergenliği daha yoğun yaşadıkları için liseye daha mutsuz
başlamaktadırlar (Cavanagh, Riegle-Crumb ve Crosnoe,2007). Bu dönemde okur, hem kendini hem diğerlerini
cinsiyet bakımdan ayırt etme ve tanımlama konusunda yardım almalıdır. Çocuk ve ilk gençlik edebiyatı yapıtları,
bu doğrultuda önem kazanmaktadır. Çağdaş değerlerle uyumlu, demokratik, eşitlikçi bakış açısıyla kaleme
alınmış yapıtlar yetişkin olma yolundaki okura yardımcı olmaktadır. (Sever, 2013) Bu kitaplardaki okuyan,
okuduklarını paylaşan, birlikte serüvenler yaşayan, ergenlik dönemine ilişkin sorunlarını, duygularını ve
düşüncelerini paylaşan, gezi ve etkinlikler düzenleyen karakterler ergenliğe geçiş sürecinde olan çocuk okurun
ana karakterle özdeşim kurmasını sağlayabilir (Canlı, 2014). Bu çalışmanın amacı ergenlik dönemindeki okurun,
ana karakterle özdeşim kurabileceği bir kitap olan Gülten Dayıoğlu’nun Yeşil Kiraz dizisini “genç kız” kavramı
bağlamında incelemektir. İnceleme için eşdizimsel çözümleme yöntemi kullanılmaktadır. Eşdizim, aynı kavram
alanında olan sözcüklerin kullanımıdır; eşdizimde aynı kavram alanından sözcükler kullanılarak metinde
bağdaşıklık yapısı kurulmaktadır (İşeri, 2010). Bu çalışmada Yeşil Kiraz dizisindeki iki kitap için genç kızlık
kavramına ilişkin anahtar sözcükler belirlenmekte ve bu anahtar sözcüklerle ilişkili adlar ve eylemler taranarak
bir kavram ağı elde edilmektedir.
Kaynaklar
CANLI, S. (2014). Türkçe Ders Kitaplarına Seçilecek Metinlerin Niteliği Üzerine Bir Araştırma. Ankara
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
CAVANAGH, S. H. RIEGLE-CRUMB, C. and CROSNOE,R. (2007). Puberty and the Education of Girls. Soc
Psychol Q. 2007; 70(2): 186–198.
İŞERİ, K. (2010) Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Metinsellik Özellikleri. “Türkçe Ders Kitabı
Çözümlemeleri”içinde, Editör: Hakan Ülper. Ankara: Pegem A. S. 91-110.
KURTOĞLU, Ö. (2011). Türkçe Ders Kitaplarındaki Hâkim Değerlerin Değerlendirilmesi: Derlem Temelli
Bir Çalışma. Theoretical and Applied Researches on Turkish Language Teaching/Türkçenin Eğitimi Öğretiminde
Kuramsal ve Uygulamalı Araştırmalar (Editörler: G. Leyla Uzun ve Ümit Bozkurt), Essen: Die Blaue Eule, s.359-
377.
SEVER, S. (2013). Çocuk Edebiyatı ve Okuma Kültürü. İzmir: Tudem Yayınları.
SEZER, M.Ö. (2010). Masallar ve Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Evrensel Basım Yayım.
Anahtar Kelimeler: İlk gençlik edebiyatı, Gülten Dayıoğlu, eşdizimlilik, Yeşil Kiraz öğretimi, yaratıcı yazma
Sunum: Sözlü
582