3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Maddenin Tanecikli ve Boşluklu Yapısıyla İlgili Anlamaların Belirlenmesi
Oylum Çavdar 1 , Seda Okumuş 1 , Kemal Doymuş 1 , Samih Bayrakçeken 2
1 Atatürk Üniversitesi,Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Eğitimi,
Anabilim Dalı, Erzurum
2 Atatürk Üniversitesi,Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi, OFMAE Bölümü, Kimya Eğitimi Anabilim Dalı, Erzurum
Amaç
Maddenin tanecikli ve boşluklu yapıda olduğu öğrenciler tarafından anlaşılamamaktadır. Bu durum
konunun çok soyut olması ve taneciklerin mikro boyutta olmasından kaynaklanmaktadır. Mikro boyut
ile makro boyutu ilişkilendiremeyen öğrenciler konuyu tam olarak anlayamamakta ve bu durum da çeşitli
kavramsal yanlış anlamalara sebebiyet vermektedir. Üzerinde durulması gereken önemli bir konu da bu yanlış
anlamalara ilkokul, ortaokul ve lise öğrencilerinin yanında üniversite öğrencilerinin de sahip olmalarıdır. Bu
bakımdan ilerde öğrencilerin fen ve teknoloji dersine girecek olan fen bilgisi öğretmenliğinde öğrenim gören
öğrencilerin bu konudaki anlamaları ve eksiklikleri belirlenmelidir. Buna göre bu araştırmanın amacı, ilköğretim
fen bilgisi öğretmenliği birinci sınıfta öğrenim gören öğrencilerin maddenin tanecikli ve boşluklu yapısıyla ilgili
anlamalarının belirlenmesidir.
Yöntem
Bu araştırmanın örneklemini Eğitim Fakültesi İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği programında öğrenim
gören 105 birinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın deseni kontrol grupsuz ön ve son test desenidir. Bu
amaçla öğrencilere öncelikle maddenin tanecikli ve boşluklu yapısıyla ilgili iki açık uçlu soru yöneltilmiş ve neler
bildikleri ve hangi kavramsal yanlış anlamalara sahip oldukları belirlenmiştir. Daha sonra öğrencilere konuyla
ilgili bir deney yaptırılmış ve öğrencilerin maddenin tanecikli ve boşluklu yapısını gözlemlemeleri sağlanmıştır.
Öğrencilerin deneyi mikro boyutta anlamalarını kolaylaştıran gerekli açıklamalar yapılmıştır. Deneyin ardından
konuyla ilgili daha önceden sorulan iki açık uçlu soru öğrencilere tekrar yöneltilmiştir. Öğrencilerin deneyden
önce sorulara verdikleri cevaplar ile deneyden sonra sorulara verdikleri cevaplar karşılaştırılmış ve öğrencilerin
anlamalarında herhangi bir değişiklik olup olmadığı ve buna göre kavramsal yanlış anlamaların devam edip
etmediği tespit edilmiştir.
Bulgular
Araştırmadan elde edilen verilerin analizi için sorulara deney öncesinde verilen cevaplar ve deney sonrasında
verilen cevaplar olarak ayrı ayrı çözümlenmiştir. Daha sonra öğrencilerin sorulara deney öncesinde ve deney
sonrasında verdikleri cevaplar karşılaştırılmıştır. Öğrencilere sorulan sorular şunlardır: S1; Su moleküllerinin
katı, sıvı ve gaz fazda hareketlerinin nasıldır?, Su hangi halde iken dışarıdan yapılan etkiye karşı en fazla tepkiyi
göstermektedir? ve S2; Su moleküllerinin katı, sıvı ve gaz halindeki durumlarını tanecikli boyuta çiziniz,
çiziminizin nedenini açıklayınız? Öğrencilerin deneyden önce birinci soruya verdikleri cevaplara bakıldığında,
katı fazda yapılan hareketleri tam olarak açıklayan öğrenci oranının %35,2, kısmen doğru açıklayan öğrenci
oranının %29,5 olduğu; sıvı fazda yapılan hareketleri tam olarak açıklayan öğrenci oranının %5,7, kısmen doğru
açıklayan öğrenci oranının %80 olduğu ve gaz fazda yapılan hareketleri tam olarak açıklayan öğrenci oranının
%18,1 ve kısmen doğru açıklayan öğrenci oranının % 66,7 olduğu görülmüştür. Suyun hangi halde iken dışarıdan
yapılan etkiye karşı en fazla tepkiyi göstereceği sorusuna ise doğru cevap verip doğru açıklama yapanların oranının
%15,2 ve doğru cevap verip eksik açıklama yapanların oranının ise %24,8 olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin
ikinci soruya verdikleri cevaplara bakıldığında, katı fazla ilgili doğru çizim ve doğru açıklama oranının %56,2
olduğu, sıvı fazla ilgili doğru çizim ve doğru açıklama oranının %59,1 olduğu ve gaz fazla ilgili doğru çizim ve
doğru açıklama oranının %62,9 olduğu görülmüştür.
Deneyden sonra öğrencilerin birinci soruya verdikleri cevaplar incelendiğinde, katı fazda yapılan hareketleri
tam olarak açıklayan öğrenci oranının %40, kısmen doğru açıklayan öğrenci oranının %39,1 olduğu; sıvı fazda
yapılan hareketleri tam olarak açıklayan öğrenci oranının %10,5, kısmen doğru açıklayan öğrenci oranının %82,9
olduğu ve gaz fazda yapılan hareketleri tam olarak açıklayan öğrenci oranının %22,9 ve kısmen doğru açıklayan
282