3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Matematik Öğretmenlerinin Pedagojik Değişimleri
Melisa Karakaya, Recai Akkuş
Abant İzzet Baysal Üniversitesi, İlköğretim Bölümü, Matematik Eğitimi ABD, Bolu
Giriş
Hizmetiçi eğitimler, öğretmenlerin mesleki gelişimlerinde büyük rol oynamaktadır. Bu tür eğitimlerin,
eğitmenler tarafından bilgi aktarılan programlar olarak tasarlanmasından ziyade öğretmenlerin öğrenen olarak
süreci tecrübe etmeleri ve dolayısıyla tüm öğrencilerin öğrenebileceği düşüncesini geliştirmelerini sağlayan,
meslektaşları ile etkili iletişim kurmalarına olanak sunan, öğrendiklerini sınıf içinde uygulama ve kritik etmelerini
destekleyen ve iş-başında destek sunabilen uzun soluklu programlar olarak tasarlanması gerekmektedir. Ayrıca,
öğretmenlerin pedagojik inançlarını değiştirmenin kolay olmadığını ve hizmet içi eğitimlerin boylamsal
gerçekleştirilmesinin yanı sıra öğretmenlerin yapacakları uygulamalar üzerine düşünmesine ve değiştirmesine
fırsat tanınmasının da gerekli olduğu söylenebilir.
Amaç
Bu çalışmanın amacı, “Öğretmenler pedagojik değişimleri sırasında hangi süreçlerden geçerler ve bu
süreçler nelere bağlıdır?” sorusundan hareketle, öğretmenlerin pedagojik gelişimlerini hizmetiçi eğitimler ve
iş-başı ziyaretlerle desteklemektir.
Yöntem
Bu amaç kapsamında Bolu ilinde görev yapan 6 ortaokul matematik öğretmeni ile çalışılmış, öğretmenler
haftalık olarak ziyaret edilip kendi uygulamaları üzerine yansıtıcı düşünmeleri ve bu bağlamda, öğretmenlerden
kendi pedagojik ihtiyaçlarını belirlemeleri ve kendilerine hedefler koymaları istenmiştir. Ziyaretler iki
araştırmacı tarafından aynı anda veya farklı zamanlarda yapılmış, gerektiğinde dersler ortak yürütülmüş
ve bütün derslerin video veya ses kaydı alınmıştır. Ziyaretler sonrasında, araştırmacılar gözlem notlarını
farkettikleri durumlarla ilişkilendirip gözlem raporu hazırlamışlardır. Ayrıca, bütün öğretmenlerin katıldığı
bir hizmetiçi eğitim semineri düzenlenerek öğretmenlerin dönem içerisinde yaşadıkları tecrübeleri birbirleri
ile paylaşmaları sağlanmıştır. Hizmetiçi eğitim seminerinin bir diğer amacı ise öğretmenlerin öğrenme ve
öğretme hakkında teorik tartışmalar yürüterek pedagoji ile bağlantısını kurdurmaktır. Bu bağlamda, seminer
sırasında öğretmenlerin öğrenen konumunda olduğu örnek bir uygulama araştırmacılar tarafından yürütülmüş
ve üzerine pedagojik tartışmalar yapılarak kendi uygulamaları hakkında çıkarımda bulunmaları istenmiştir.
Projenin başlangıcında öğretmenlerle matematik öğrenimi ve öğretimi hakkında mülakatlar yapılmış ve
öğretmenlerin bu konulardaki algıları ve uygulamalarına dair düşünceleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Mülakatlar ses kayıt cihazı ile kaydedildikten sonra çözümlenip içerik analizi yapılmıştır. Öğretmenlerin pedagojik
değişimleri uygulama videolarından ve araştırmacı gözlem raporlarından yola çıkılarak tespit edilmiştir. Bu
değişimler bazen öğretmenin söyleminde bazen de öğrencilerin sınıf içi tartışmalarında kendini göstermektedir.
Bulgular
Belirlenen temalar, öğretmenin inançları (öğretme ve öğrenmeye dair), alan bilgisi eksikliği, sınıf
uygulamaları olarak ortaya çıkmaktadır. Ön bulgular öğretmenlerin pedagojik hedeflerine yaklaştığı yönündedir
ancak bu değişim küçük adımlar şeklindedir. Öğretmenlerin belirlenen temalar üzerinde değişim sürecine dahil
oldukları ve her bir öğretmenin pedagojik hedefine ulaşma sürecinin ve pedagojik değişim sürecinin farklı
olduğu gözlemlenmiştir.
Bazı öğretmenlerin uygulamalarındaki eksikliklerini araştırmacı ile beraber yürüttükleri derslerden
çıkarabildiği bazılarınınsa haftalık ziyaretlerdeki pedagojik tartışmalarla uygulamalarını değiştirdikleri
gözlemlenmiştir. Öğretmenlerin araştırmacı ile birlikte yürüttüğü ders sonrası kendi öğretim alışkanlıklarına
karşı farkındalık kazandığı ve ders sonrası kendi dersleri ile farkını eleştirebildikleri, farklı bir göz ile öğretme
sürecine bakabildikleri görülmüştür. Örneğin, öğretmenlerden biri, soru sorma ile ilgili ders sonrası yapılan
müzakerede, öğrencinin fikrini kendi cümlesi ile tekrar etmenin yanlış bir şey olduğunu ve öğrenciyi düşündürücü
soru sormanın “zamanla alışkanlık haline geleceğini” ifade etmiştir.
364