3_ bildiri özetleri BASKI

24. Ulusal Eğim Bilimleri Kongresi / 16-18 Nisan 2015 / Niğde
Türk Dillerindeki Gramer Terimlerini Öğretme
Zharkyn Suleimenova 1 , Araylım Sarbalına 2
1 Niğde Üniversitesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatı, Niğde
2 Kazak Devlet Kızlar Pedagoji Üniversitesi, Kazak Dilleri Bölümü,Astana/Kazakistan
Genel olarak Türkçe tek bir dil olmasına rağmen dünya genelinde bu dilin gramer terimleri yapısı gibi
özellikleri ve kullanımı farklılık göstermektedir. Başka bir ifadeyle Türk dilleri arasında ortak bir deneyim
olmadığından gramer terimleri de farklıdır. Örneğin gramer terimlerinin yapısı açısından Türk ve Kazak dilleri
arasında bir ortaklık yoktur. Bu sorun Türk dillerinin eğitimini de zorlaştırmaktadır. Bu bağlamda, iki dilli
sözlükler hazırlamak, dillerdeki gramer terimlerini karşılaştırmak ve aralarında benzerlik bulmak önemlidir. Bu
durum özellikle karşılaştırmalı dil öğretiminin önemini ortaya koymaktadır.
Türk dilleri arasındaki gramer terimleri farklılığının yanında, herhangi bir dilin kendi gramer terimlerinin
kullanımında da farklılıklar vardır. Örneğin Türkiye Türkçesinde bir birbirinden farklı gramer terimleri vardır
ve bu Türkiye Türkçesini öğrenmeyi zorlaştırmaktadır. Aynı gramer terimleri değişik kaynaklarda farklı ifade
edilmektedir. Mesela, bulunma hali, kimde hali, kalma hali, kalma durumu, lokatif hali (Kazakça.: jatıs septigi),
yönelme hâli/ datif hâli, yükleme hâli/ akuzatif hâli, zarf fiil/ gerundium, hâl/ durum gibi aynı terim farklı
şekillerde kullanılmaktadır.
Türk Dillerindeki gramer terimlerinin ortaya çıkması ve gelişmesi, yapım yollarıyla üniversitelerdeki
öğretim yöntemleri – her zaman olduğu gibi günümüzde de güncel konulardan biridir. Türk Dillerine ait ortak bir
gramer terimler sistemi geliştirme, geçmişteki ve günümüzdeki ortak tecrübeleri ortaya çıkarma ve ortak bir dil
modeli oluşturma günümüz Türk dünyasının en önemli ihtiyaçları arasındadır. Türkiye Türkçesi gibi diğer Türk
Dillerinin de karşılıklı anlaşılır, öğrenilir ve öğretilir duruma gelmesi bu diller arasında ortak gramer terimlerinin
geliştirilmesine bağlıdır. Bu amaçla araştırmada temel olarak günümüz Türk dünyası ve Türk dilleri arasında ortak
gramer ve terimlerin oluşturulması ve bunun öğretimi üzerinde durulmaktadır. Gramer terimlerinin karşılıklı ve
benzer tarafları, farklı yönleri, fonksiyonel görevleri ve yapım yolları ve öğretim yöntemleri araştırmanın temel
odağıdır. Dil öğretiminde özellikle gramer terimleri motivasyonu arttırma dili etkili kullanma ve dile ilişkin
yorum gücü geliştirme bu araştırmada önemli görülmektedir. Bu amaçla ortak bir terim ve gramer sistemi
oluşturmayla birlikte bunun öğretimine yönelik etkili yöntemler ortaya konmaya çalışılmıştır. Özellikle web
temelli içerikler ve bunların öğretim sürecinde kullanılmasına dikkat çekilmektedir. Çünkü bu yolla öğrencilerin
dil ve dile ilişkin gramer terimlerini öğrenmeye bakış açısını yeniden oluşturma, öğrencilerin etkili öğrenmesini
sağlama için dersle ilgili slaytlar, resim, çizgi, desen, video, müzik gibi farklı araçları kullanmanın gerekliliği
tartışılmaktadır. Ayrıca çalışmada özellikle Türk dillerinin öğretimi için hazırlanmış bir web sitesinin tasarımı
ve içeriğine de yer verilmektedir. Buna bağlı olarak e-içerikler ve e-kitaplar üzerinden Türk dillerine ait gramer
ve terimleri öğretmenin önemi vurgulanmaktadır. Bu araştırmada tartışılan Türk Dilleri arasında ortak gramer
terimleri oluşturma ve bunların etkili öğretimi konularının Türk dünyasında ortak bir Türkçe gramer terimleri
geliştirilme ve bunların etkili öğretimine ilişkin literatüre katkı sağlaması beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Türk Dilleri, gramer terimleri, öğretimi
Sunum: Sözlü
566