volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

149 COMMENTARIüS IN GENESIN. 150
fioet: qucinadmodum hie Dominus clare alloquitur
sanctum Noah, et eius filios, deinde sigillum annectit
certitudinis causa. Quare si avellitur sacramentum
a verbo, desinit esse quod vocatur. Sit, inquam,
vocale signum: oportet ut vim suam retineat, nee
degeneret a sua natura. Nee tantum inanis est ac
ludicra sacramentorum administrate ubi verbum
Dei silet: sed meras Satanae praestigias secum
trahit. Inde etiam colligimus hoc fuisse proprium
sacramentis ab initio, ut ad fidei confirmationem
valerent. Nam certe in foedere inclusa est promissio,
cui fides respondere debet. Yidetur quibusdam
absurdum esse, fidem talibus adminiculis
fuleiri. Sed qui sic loquuntur, primum quanta sit
ruditas mentis nostrae et imbecillitas non expendunt:
deinde quam debent arcanae spiritus virtuti
operandi laudem non tribuunt. Dei quidem unius
est fidem inchoare et perficere: sed quibus visum
fuerit organis, quorum libera est penes ipsum
electio.
13. Arcum meum ponam in mibe. His verbis
magni quidam theologi indueti sunt ut iridem negarent
fuisse ante diluvium: quod frivolum est.
Neque enim Mosis verba sonant fabricatum fuisse
arcum qui prius non esset: verum notam fuisse illi
insculptam, quae divinae gratiae signum hominibus
daret. Id ut clarius pateat, memoria repetere convenit
quod alibi diximus, quaedam naturalia esse
signa, quaedam vero praeter naturae ordinem.
Atque huius seeundae classis quanquam multa passim
exempla in scripturis exstant, singularia tarnen
sunt, neque ad communem pertinent ac perpetuum
ecclesiae usum. Terrenis enim elementis uti placuit
Domino, quae véhicula essent tollendis sursum hominum
mentibus. Ita arcum coelestem, qui naturaliter
prius fuerat, hie consecrari puto in signum et
pignus : atque novum illi munus imponi : Quando ex
se ipso rei potius contrariae signum foret: diuturnam
enim pluviam minatur. Sit ergo hie verborum
sensus: Quoties vos terrebit pluvia, arcum respicite.
Nam quamvis pluviam videatur cogère ad obruendas
terras, vobis tarnen futurae siccitatis testis erit: atque
ita maiore vos fiducia stare tunc decet, quam liquido
ac sereno coelo. Proinde non est quod rixemur cum
philosophi8 de iride: Nam etsi ex naturalibus causis
oriuntur colores illi: sacrilegi tarnen sunt qui Deo
ius et arbitrium quod in creaturas habet eripere
conantur.
15. Becordabor foederis. Moses Deum to ties loquentem
inducens, admonet praeeipuas esse verbi
partes, et inde aestimanda signa. Humanitus autem
loquitur Deus, quum se iridis adspectu rediturum
dicit in foederis sui memoriam. Sed hoc ad fidem
hominum.referri debet, ut Deum cogitent non esse
oblitum sui foederis, quoties arcum suum tetenderit
in nubibus.
18. JErant filii Noah. Filios Noah enumerat
Moses non modo sibi transitum facturus ad sequentem
historiam, sed ut vim illius promissionis magis
illustret: Replete terram. Nos enim quam efficax
fuerit Dei benedictio, melius inde coneipimus,
quod ex tarn paucis hominibus brevi prodiit immensa
hominum multitudo: et quod domus una, et quidem
exigua, in tot numerosas gentes exerevit.
20. Goepit vero Noah. Non ita interpreter,
quasi tunc primum colendis agris operam dare coeperit:
sed potius (ineo iudieio) significat Moses,
Noah collecto animo quantumvis esset senex, rediisse
ad agrorum eulturam et pristinos suos labores.
Caeterum an vinitor fuerit, incertum est.
Vulgo creditur nullum fuisse vini usum ante id
tempus. Ac eo libentius reeepta fait opinio, quod
honestus esset praetextus ad extenuandum peccatum
Noah. Atqui fruetum vitis, qui prae aliis omnibus
excellit, neglectum iaeuisse inutilem, mihi non est
probabile. Neque etiam dicit Moses, quo primum
die vinum gustavit Noah, fufsse ebrium. Ergo
hoc in medio relinquens, potius ex ebrietate Noah
discendum esse arbitror quam foeda et detestabilis
res sit ebrietas. Sanctus patriarcha, insigne frugalitatis
et temperantiae exemplar, turpem ac pudendum
in modum sui oblitus, nudum se in terram
proiieit, ut pateat omnium ludibrio. Quanto igitur
studio colenda nobis sit sobrietas, ne quid simile,
vel etiam deterius contingat? Dixit olim profanus
ille philosophus: Vinum esse terrae sanguinem:
ideo quum se intemperanter ingurgitant homines,
merito poenas terrae matri luere. Sed meminerimus
potius, quia nobile et pretiosum Dei munus
homines turpi abusu profanant, ipsum esse ultorem.
Ac sciamus Dei iudieio Noah produetum fuisse in
theatrum, ut aliis omnibus documento esset ne se
largiore potu inebrient. Poterat certe venia uteunque
dari saneto viro, qui labore defunetus, vini
potu se exhilarans, iustam se mercedem capere
putat. Atqui Deus aeternam illi probri maculam
inurit. Quid igitur otiosis ventribus, et gurgitibus
inexhaustis futurum putamus, quibus hoc unum propositum
est certamen quomodo quamplurimum vini
absumant? Etsi autem durum fuit correctionis genus,
bene tarnen cum servo Dei actum est, dum ad sobrietatem
revocatus fuit, ne vitio, cui semel succubuerat,
indulgere pergens, se ipsum perderet: quemadmodum
ebriosos homines videmus continua intempérie
tandem obbrutescere.
22. (Jham pater Chenaan. Accedit ad augendum
moerorem Noah haec circumstantia, quod a proprio
filio illuditur. Tenendum semper memoria est, divinitus
fuisse inflietam illi hanc poenam, partim,
quia non levé erat eius delictum, partim ut in eius
persona temperantiae documentum omnibus saeculis
Deus statueret. Hoc per se meretur ebrietas, ut
10*