volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

347 COMMENTARIl
divisam a filiis Abrahae, propriam tamen habuit
sedem in eorum vicinia? Interim observandum
quoque est Dei consilium, quod Ismael, licet prope
fratres suos subsisteret, subductus tamen fuit in
suam stationem, ne mixtim cum illis ageret, sed in
conspectu, vel e regione. Porro iacendi vel quiescendi
verbum non restringi ad personam Ismaelis
satis clarum est.
19. Et istae generationes Ishac. Quia velut accidental
erat quod de Ismaelitis dixit Moses, nunc
ad praecipuum historiae contextum revertitnr, ut
scilicet ecclesiae progressus nobis describat. Ac
primo quidem repetit de uxore, sumptam fuisse ex
Mesopotamia. Sororem Laban Syri diserte vocat:
quia futurus erat socer Iacob, ac de eo multa dicturus
erat. Sed hoc in primis notatu dignum quod
refert primis annis sterilem fuisse Rebeccam. Postea
autem videbimus non tribus Tel quatuor, sed viginti
annis durasse eius sterilitatem, ut concepta sobolis
desperatio subitae benedictioni plus lucis afferret.
Sed nihil minus rationi consentaneum videtur quam
quod ecclesiae propagatio tam exigua lentaque fuit.
Abraham extremo senio ieiunum (ut videtur)
longae orbitatis solatium accepit, quod spem nominis
reliquit in uno tantum capite. Isaac provectae iam
aetatis, imo in senium devexae nondum pater est.
Ubi semen illud quod aequabit Stellas coeli? Quis
non illudere Deum putaret, quum inanes et solitarias
relinquit domos, quae secundum eius verbum
ingenti populo refertae esse debuerant. Verum in
ecclesia oportet impleri quod in Psalmo (Psal. 113,9)
habetur, quod laetam habitare faciat multorum filiorum
matrem, quae fuerat sterilis. Parva enim et
contemptibilis origo, lenti ot debiles progressus, propagationem,
quae postea spe et opinione maior sequitur,
clarius illustrant: ut sciamus coelesti virtute
et gratia non modis naturalibus ecclesiam nasci et
crescere. Fieri quidem potest ut Deus immodici
amoris excessum corrigere vel temperare voluerit in
Isaac: sed illa ratio in primis observanda, sanctum
semen e coelo donari, non communi naturae ordine
nasci oportuisse: ut ecclesiam non ex hominum
industria provenire, sed a sola Dei gratia manare
discamus.
21. Et oravit, etc. pro uxore sua. Sunt qui
vertant, praesente uxore, ac intelligunt hoc ideo
factum, ut ipsa quoque adderet suas preces, ut coniunctim
Deo supplicarent : sed altera versio simplicior.
Porro orandi studium testatur Isaac suivisse
se ideo liberis privari quod Deus non benedixisset.
Deinde foecunditatem peculiare esse Dei
donum. Tametsi enim sparsa et quodammodo effusa
fuit in totum humanum genus gratia gignendae
sobolis, quum vocem illam protulit Deus, Crescite,
et multiplicamini: ut tamen sciamus non fortuite»
nasci homines, varie gignendi gratiam distribuit.
3 IN GENESIN. 348
Isaae ergo quod in hominum arbitrio positum non
est, a Deo petendum esse agnovit. Iam vero non
vulgari fidei constantia praeditum fuisse apparet.
Quum illi notum esset Dei foedus, cupide, si quis
alius semen appetebat: non igitur tune demum illi
in mentem precari venit, quum spe sua per annos
fere viginti frustratus esset. Quanquam ergo Moses
uno tantum verbo dicit precibus a Deo sobolem
impetrasse : ratio tamen dictât continuas fuisse multorum
annorum preces. In eo relucet sancti viri
tolerantia, quod dum videtur frustra in aerem vota
fundere, orandi tamen ardorem non remittit. Sicut
autem Isaac nos suo exemplo ad orandi perseverantiam
instituit: sic etiam ostendit Deus nunquam
se ad vota fidelium surdas habere aures, licet in
longum tempus différât.
22. Et coMidebant se. Hic nova tentatio repente
exsurgit, quod se infantes in utero matris mutuo
collidunt. Oonflictus iste tantum moeroris affert,
matri ut mortem praeoptet. Neque mirum: nam
melius sibi fuisse cogitât centies mori quam horribile
in se illud edi portentum, ut gemini fratres in utero
suo inclusi, iam intestinum bellum gérèrent. Itaque
falluntur qui muliebri impatientiae tribuunt hanc
querimoniam, quae non tarn dolore vel cruciatu extorta
fuit quam monstri detestatione. Sensit enim
procul dubio conflictum hune non moveri naturaliter,
sed mon8trosum esse, et qui atrocem ac tragicum
aliquem exitum portenderet. Simul vero irae divinae
metum obrepere necesse fuit: sicuti fidèles
non subsistunt in sensu praesentis mali, sed ad causam
descendunt: atque ita apprehenso Dei iudicio,
expavescunt. Oaeterum tametsi initio graviusquam
par est turbatur, et in fremitum erumpens, modum
et temperiem non servat: paulo post tamen remedium
adhibet ac solatium dolori suo. Atque ita
suo exemplo nobis praescribit, dandam esse operam
ne in rebus anxiis nimium indulgeamus tristitiae,
vel caeca tormenta intus foventes, corda nostra
uramu8. Primos quidem motus cohibere difficile
est: verum priusquam impotentius se efferan^ eos
fraenare, et in ordinem cogère oportet. Ac in primis
a Domino petenda est moderatio: sicut hic
refert Moses ivisse Rebeccam ut Dominum consuleret,
quia scilicet nihil sedando animo suo aptius
fore censuit, quam si de consilio Dei facta certior,
sese ad eius obedientiam componeret. Quamvis
enim triste responsum, vel minus optabile daretur,
levamen simul aliquod a Deo propitio speravit in
quo acquiesceret. Sed hic emergit quaestio, qualiter
Rebecca Deum consuluerit. Multorum consensu
recepta opinio est, sciscitatam ex aliquo propheta
esse quidnam hoc esset monstri. Et videtur innuere
Moses aliquo profectam esse ut oraculum
audiret. Sed quoniam divinatio illa nihil habet
coloris, magis in divorsam partem inclino, quod se-