volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

337 COMMENTARIÜS IN GENESIN. 338
ductus quo volebat. Non ergo iactat secundam
fortunam: sed Deum praedicat clementer et fideliter
egisse cum Abraham: hoc est, misericordiae
suae causa, veracem in promissis adimplendis fuisse.
Transfertur quidem ad homines loquutio : sicuti
paulo post vers. 49 in hoc eodem capite sequitur:
Si facturi estis inisericordiam et veritatem cum domino
meo Abraham, indicate mihi. Proprie tarnen in
Deum competit, quod gratuito faveat hominibus,
ideoque propensus sit ad beneficentiam : deinde,
quod eorum spem nunquam frustrando, fidum se ac
veracem praebet. Docet igitur haec gratiarum actio,
semper ante oculos habendam esse Dei providentiam,
ut illi tribuamus quidquid nobis prospère
«uccedit.
28. Nunciavit in domum matris. Fieri potest ut
seorsum habitaverit mater Rebeccae: non quod divisant
haberet familiam a marito: sed ut filias et
ancillas sub custodia sua haberet. Simplicius etiam
exponere licet, recta venisse in cubiculum matris,
quia liberius illi quam patri rem gestam narrare
poterat. Probabile autem est, quum uxorio relatu
factus certior esset Bathuel, utriusque iussu missum
fuisse filium Laban qui hospitem adduceret. Reliqua
expositione non indigent.
33. Non comedam donee. Incipit Moses ostendere
qualiter addueti fuerint parentes Rebeccae ut earn
nepoti suo darent in uxorem. Quod servus apposito
eibo vesci récusât nisi re confeeta, in eo perspicitur
sedulitas eius et fides: atque hoc inter bénéficia
quibus Deus servum suum Abraham dignatus est
merito censebitur, quod servum tarn fidelem et
officio intentum habuerit. Caeterum quum sanetae
diseiplinae haec fuerit merces, ne miremur paucissimos
tales inveniri, quando tarn male passim reguntur.
Porro tametsi videtur supervaeuum texere
sermonem: nihil tarnen est quod non ad praesentem
causam valeat. Sciebat huno affectum ingenitum
esse parentibus a natura, ut non libenter filias
suas proeul amandent. Primum igitur commémorât
Abrahae divitias, ne dubitent viro locupleti filiam
locare. Deinde exponit, Isaac genitum fuisse ex
matre vetula: non tantum ut sciant insigni Dei
miraculo fuisse patri donatum, unde coniieere licebat
divinitus ad res magnas et praeelaras esse ordinatum
: sed ut ab aetate accédât commendatio. Tertio
affirmât, Isaac unicum fore patris haeredem. Quarto
refert, se iureiurando adactum esse ut quaereret
hero suo Isaac uxorem e cognatione sua. Hoc
autem Studium Abrahae ad eos moveDdos valde
efficax erat. Quinto, refert Abraham sperasse Deum
fore itineris ducem, ut omnia illi sua negotia committebat.
Sexto, in quam formam precatus sit
Deum récitât. Septimo, testatur quidquid sua pre-
•catione complexus erat, se a Domino impetrasse:
ut appareat coniugium istud de quo acturus est,
Calvini opera. Vol. XXIII.
placere Deo. Nunc videmus narrationis finem esse,
ut Rebeccae parentibus persuadeat neque fallendi
causa se fuisse missum, nee se astute vel obliquis
artibus quidquam egisse, sed in timoré Domini, ut
postulat coniugii religio. Deinde nihil se petere
quod non illis utile sit et honorificum, Denique,
Deum fuisse totius rei moderatorem. Porro quod
servus Abrahae angelum Dei sibi expeditionis ducem
fore persuasus, neque preces ad illum convertit,
neque gratiarum actionem: hinc discamus, angelos
non ideo nobis constitui benedictionum Dei ministros
ut a nobis inrocentur, vel Dei eultum in se transférant:
quemadmodum haec superstitio fere in toto
mundo grassatur, ut homines ab unico bonorum
fonte ad rivulos partem fiduciae suae dérivent.
Particulam illam : Deus in cuiu,s conspectu ambulavi,
quam vis alii ad probitatem et bonam conscientiam
Abrahae référant, ego potius de fiducia interpreter,
quod scilicet Deum sibi proposuerit vitae gubernatorem,
seque illi curae esse confisus, ab eius gratia
pependerit.
Si facitis misericordiam. Nuper dixi quid valéat
haec loquutio, nempe humanitatem praestare, et
bona fide agere. Ita modeste et suppliciter rogat
ut in coniugium Isaac et Rebeccae consentiant. Si
repulsam ab illis passus fuerit, iturum dicit se vel
ad dextram vel ad sinistram, hoc est, alibi sibi
prospecturum. Dextram enim et sinistram, reetae
viae opponit qua deduetus ad ipsos fuerat. Futilis
autem argutia quam adducunl quidam Hebraei, quod
iturus sit ad Lot vel ad Ismael.
50. A Iehova egressa est res. Quia ex hominis
sermone persuasi sunt Deum huius esse coniugii
autorem, negant sibi fas esse quidquam diseeptandi
causa loqui. Dicunt autem a Domino rem egressam :
quia voluntatem suam claris signis patefecerat. Hinc
perspieimus, quamvis partim suffbeata esset vera
religio, partim vitiosis erroribus infecta, nunquam
tarnen ita penitus exstinetum fuisse Dei metum
quin staret hoc axioma, et omnium animis infixum
maneret, Deo parendum esse. Quod si miseri idololatrae,
qui fere a pietate deseiverant, se Deo subiecerunt,
quod ab eius nutu deflectere nefas esset:
quanto nos ad obsequium promptiores esse convenit?
Ergo simulac comperta nobis est Dei voluntas, non
tantum sileant linguae, sed omnes sensus quiescant:
quia sacrilega audacia est ullam cogitationem quae
repugnet admittere.
Adoravit. Iterum repetit Moses, servum Abrahae
gratias egisse Deo: nee abs re hoc pietatis
officium toties inculcat: quia quum nihil magis
requirat a nobis Deus, plus quam foeda ignavia in
hac parte se prodit. Agnitio beneficiorum Dei,
sacrificium est optimi odoris: imo eultus omnibus
sacrifieiis praestantior. Innumeris assidue benefieiis
cumulantur homines a Deo. Ergo minime ferenda
22