volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

57 COMMENTARIUS IN GENESIN. 58
tos esse nos decet quod, quum esset Dei adversarius,
conatus sit ordinem ab eo positum evertere:
quia Deum non poterat e solio suo detrahere, hominem
aggressus est, in quo refulgebat eius imago.
Everso nomine, horrendam fore totius mundi cqnfusionem
noverat, sicut accidit: ergo in hominis persona
8tuduit opprimere Dei gloriam. Omissis commentis,
doctrinam hanc, quae simplex est ac solida,
teneamus.
Etiamne? Yarie exponitur, imo torquetur haec
sententia, partim quia per se obscura est, partim
ob hebraicae particulae ambiguum sensum. 'O *)N
Hebraeis tantundem valet interdum ac Latinis
Etiamsi, vel enimvero, interdum, quanto magis.
David Kimhi in hoc postremo sensu accipit: et
putat multa ultro citroque habita fuisse verba,
antequam hue descenderet serpens: nempe quod
aliis nominibus Deum calumniatus, tandem concludat:
Hinc multo magis apparet quam invidum
se et malignum praebuerit erga vos, quia arborem
scientiae boni et mali vobi6 interdixerit. Verum
expositio haec, praeterquam quod coacta est, Hevae
responso falsa esse coarguitur. Rectius Chaldaeus
paraphrastes, Verumne est quod Deus prohibuerit,
etc. Porro quibusdam simplex, aliis ironica esse
videtur interrogatio. Simplex esset quae dubitationem
iniiceret, hoc modo: Fierine potest ut esum
cuiuspiam arboris vetuerit Deus? Ironica au tern,
quae excuteret inanem metum : Scilicet Dei multum
interest an edatis ex arbore: ridiculum ergo quod
vobis putatis esse vetitum. Priori sententiae ideo
libentiu8 subscribo, quia magis probabile est Satanam,
ut occultius falleret, flexuosis ambagibus sensim
progressum esse, ut mulierem in contemptum divini
praecepti induceret. lam alii existimant, Satanam
praecise negare esse Dei verbum quod audierant
homines. Alii (quibus ego magis assentior) putant
sub causae quaerendae praetextu, oblique labefactari
verbi fidem. Et certe vetus interpres transtulit:
Cur dixit Deus? quod etsi non in totum probo,
non tarnen dubito quin mulierem serpens ad quaerendam
causam sollicitet: quoniam aliter eius
animum a Deo abducere non poterat. Valde periculosa
tentatio, quum nobis suggeritur non esse Deo
parendum, nisi quatenus mandati ratio constat.
Yera enim obedientiae régula est, ut nudo imperio
contenti, iustum esse ac rectum nobis persuadeamus
quidquid praecipit. Quisquis vero praeter mensuram
sapere appetet, hunc excussa Dei reverentia protinus
in apertam rebellionem abripiet Satan. Quantum
ad grammaticam attinet, vertendum censeo,
Etiamne, vel Itane? Satanae tarnen artificium
notandum est. Mulieri enim scrupulum iniicere
voluit, ut verbum Dei non esse crederet, cuius non
palam exstabat plausibilis ratio.
Ex omni arbore horti. Duplicem sensum affe-
runt interprètes: prior est, quod Satan augendae„
invidiae causa, fingat omnes arbores fuisse vetitas,
Etiamne praecepit Deus ne audeatîs ullam arborem
attingere? Alter vero, Ergo non promiscue vobis
ex quavis arbore vescendi permissa est libertas.
Prior magis quadrat diaboli ingenio, ut maligne
rem amplificet : et videtur suffragari Hevae responsio.
Nam quum dicit, Omnibus vescimur, una tantum
excepta, videtur calumniam de generali prohibitione
refellere, sed quia hoc ad fallen dum erat aptius,
quaestionem de simplici nudaque Dei prohibitione
movere: magis credibile est Satanam, pro sua
vafritie, hinc fecisse tentationis exordium: Fierine
potest ut Deus vos ex qualibet arbore fructum
colligere noluerit? Quod autem excipit mulier, unam
duntaxat arborem prohibifcam, ad defensionem mandati
facit: ac si negaret, durum vel molestum debere
videri, quod tanta arborum copia et varietate permissa,
Deus unam tantum exceperit. Ita in his
verbis erit concessio, vetitam quidem esse unam
arborem: deinde refutatio calumniae, quod non sit
arduum vel difficile abstinere ab una arbore, ubi
innumerae ad manum suppetunt, quarum usus
permissus est. Non poterat Heva Satanae insultum
magis prudenter vel cordate repellere, quam dum
obiicit se et maritum a Domino tarn liberaliter
tractates esse, ut abunde sufficere debeat quae concessa
est facultas. Significat enim se nimis fore 1
ingratos, si tantis opibus non contenti plus quam
fas est appetant. Quum dicit, vetuisse Deum ne
comedant vel attingant, secundum verbum quidam
additum putant, quasi Deum insimulet nimiae
severitatis, quod etiam a tactu prohibuerit. Ego
vero potius interpreter, earn adhuc in obedientia
perstare, ac exprimere pium affectum in Dei praecepto
anxie observando. Tantum in poenae denunciation
labascit, inserens adverbium Forte: quum
Deus certo pronunciasset, Morte moriemini. Etsi
enim Hebraeis ]D non semper dubitationem son at:
quia tarnen saepius in hoc sensu capitur, libenter
hoc amplector quod haesitare coeperit mulier. Certo
mortem prae oculis non habuit, ut decebat, si Deo
immorigeram esse contingeret: verum mortis periculum
procul et frigide sentire 66 demonstrat.
4. Dixit serpens ad mulierem. lam liberius
insultât Satan: et quia rimam sibi patere videt,
recto impetu perrumpit, neque enim aperto marte
unquam congredi solet, nisi quum nos sponte nudos
Uli et inermes exponimus. Subtilius primus per
blanditias nos adoritur: sed ubi obrepsit, petulanter
et superba confidentia contra Deum insurgere
audet, sicuti nunc arrepta dubitatione Hevae,
longius pénétrât, quo faciat simplicem negativam.
Talibns exemplis ad cavendas eius illecebras
erudiri nos convenit, ut mature obviam eundo
procul eum a nobis arceamus, ne propior illi accès-