volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

323 COMMENTARIl
id de causa, mox videndum erit, ubi pauca de iure
sepeliendi attigero. Quanta eius rei omnibus saeculis
et apud omnes populos religio fuerit, satis
notum est. Dissimiles quidem fuerunt caeremoniae,
et varus superstitionibus certatum fuit: interim
commune omnibus fuit sepelire mortuos. Neque id
Studium vel ex stulta curiositate, vel ex inanis solatii
voto, vel ex superstitione profectum est, sed
ex naturae sensu, quem Deus hominum mentibus
indidit: neque unquam evanescere passus est, ut
sibi ipsis testes essent futurae vitae. Nee credibile
est ex animo loquutos esse, qui in sepulturae ludibrium
immanes quasdam voces iactarunt. • Forti
quidem animo sepulturam, non aliter quam divitias,
et honores, et reliqua vitae commoda, contemnere
nos oportet, ut privari aequo animo feramus.
Negari tamen non potest, quin sepeliendi curam
secum ferat religio. Et certe (quemadmodum dixi)
divinitus boc ab initio populis omnibus insculptum
fuit, ut mortuos sepelirent: unde et sancta illis
fuerunt sepulchra. Fateor non semper venisse
profanis hominibus in mentem, superstites esse a
morte animas, et spem etiam resurrectionis corporibus
relinqui, nec se tam pia meditatione exercuisse,
quoties mortuos in sepulchris condebant:
sed non facit eorum incogitantia, quin eorum oculis
subiecta fuerit imago futurae vitae, ut essent inexcusabiles.
Abraham vero quum spem resurrectionis
haberet penitus infixam in corde suo, visibile eius
symbolum sedulo, ut decebat, coluit. Quanti autem
fecerit, hinc apparet, quod se pollutionis reum fore
putavit, si corpus uxoris post mortem cum aliis
misceret. Nam in hune fin em speluncam emit, ut
sibi ac suis sanctum purumque sepulchrum haberet.
Pedem terrae, ubi tentorium figeret, habere non
curavit: sepulchri tantum habuit curam: praesertim
vero in ea terra peculiare et domesticum sibi esse
sepulchrum voluit, quae in haereditatem promissa
erat: ut testatum posteris faceret, nec sua nec suorum
morte exstinctam esse Dei promissionem : quin
potius tune vigere, et qui luce solis et spiritu conimuni
orbati erant, promissae tamen haereditatis
semper manere consortes. Ipsis enim tacentibus et
mutis, clamabat sepulchrum mortem non fuisse obstaculo,
quominus eius possessionem adirent. Quae
cogitatio locum habere non potuit, nisi Abraham in
coelum fide suspiceret. Et dum cadaver uxoris
mortuum suum vocat, tale significat mortis esse
divortium, ut aliqua supersit coniunctio. Porro
ius mutuae necessitudinis inter vivos et mortuos
non aliud fovet ac conservât quam futura restitutio.
Sed praestat singula breviter ordine expendere.
4. Peregrinus et advena sum. Hue tendit praefatio,
vel ut suppliciter rogando, facilius impetret
quod cupit: vel ut omnem cupiditatis invidiam tol-
3 IN GENESIN. 324
lat. Pàtetur ergo, quia nonnisi precarium hospitium
inter ipsos habet, sibi nullum patere sepulchrum,
nisi eorum concessu. Quia autem vivo permiserant
in sua ditione habitare : humanitatis erat sepulchrum
non negare mortuis. Si hic sensus arridet, tum sibi
ab humilitate favorem conciliât Abraham: tum benigne
secum a filiis Heth actum esse praedicans:
stimulum illic ex laude addit, ut eadem qua coeperunt
liberalitate uti pergant. Alter quoque sensus
non male quadrat, quod Abraham, ut emptionis
odium avertat, cupere se dicat, non in praesentis
vitae usum, non ambitione vel avaritia, sed tantum
ne insepulti iaceant mortui: ac si diceret, Ego apud
vos, sicuti hactenus, versari peregrinus non recuso,
non inhio vestris praediis, ut proprium aliquid possidens,
de aequalitate vobiscum certem: mihi locum
habere sufficit ubi sepeliamur.
6. Princeps es Dei in medio nostri. Offerunt
Hethaei gratuitum sepulchrum Abrahae, ubicunque
eligere placuerit. Testantur autem hoc se Abrahae
virtutibus dare. lam ante vidimus, quidquid excellit,
divinum Hebraeis vocari. Ideo principem
Dei hoc loco intellige eximium et singulari praestantia.
Et merito quern propter virtutes colunt,
hoc insigniunt elogio: ut se Deo uni adscribere testentur
quidquid virtutum in hominibus laude et
reverentia dignum est. lam aliquod pietatis semen
in eo se profert, quod honore dignantur Abraham
Hethaei, quern raris spiritus Dei donis ornatum
esse agnoscunt. Profani enim et feri homines
barbaro fastu quamlibet praeclara Dei dona, non
secus ac margaritas porci, conculcant. Et tamen
scimus quam multis vitiis refertae fuerint illae
gentes: quo foedior est magisque pudenda nostra
ingratitudo, si Dei imaginem, dum ante oculos nostros
fulget, nullo honore prosequimur. Sanctitas
morum Abrahae favorem conciliât apud Hethaeos,
ut inter se eminere non moleste ferant: quae igitur
excusatio nobis, si virtutes in quibus conspicua est
Dei maiestas, minore in pretio habemus? Diabolicus
vero est eorum furor qui Dei gratias non despiciunt
solum, sed etiam ferociter oppugnant.
7. Et surr exit Abraham. Récusât oblatum beneficium
ab Hethaeis: quod eo consilio factum quidam
interpretantur, ne se in re tantula obnoxium
redderet. Atqui potius hoc modo testari voluit
nullam sibi esse gratuitam ab incolis possessionem,
qui Dei manu eiieiendi erant ut in eorum locum
succederet: semper enim omnes sensus habuit in
Deùm intentes, ut nudam eius promissionem, praesenti
terrae dominio longe praeferret. Modestiam
quoque sancti viri commendat Moses, quum surrexisse
dicit, ut adoraret popülum terrae. Quantum ad
nomen adorationis pertinet, simpliciter pro reverentia
accipitur, quam quis déclarât geniculatione
vel alio corporis gestu. Earn porro communiter