volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

377 COMMENTARIÜS IN GENESIN. 378
nistrum, consilii sui participem non faceret. Nee
absurdum est quod instar caeci, nesciens, in alium
quam putabat benedictionem transtulit. Et quiddam
simile habet ordinaria pastorum funetio: nam quum
Deo homines ex eius mandato reconcilient, non
discernunt tarnen ad quos perveniat reconciliatio :
ita semen proiieiunt, incerti de fruetu. Quare Deus
quod illis iniungit munus et potestatem, minime
ad eorum iudicium adstringit. In hune modum non
abolet ignorantia Isaac coeleste oraculum: ac Deus
ipse, quamvis deficiant ministri sensus, implere non
desinit quod statuerat. Atque hie satis clare refellitur
papistarum figmentum, quod in sacramento
tota vis ab intentione hominis consecrantis pendeat:
quasi vero in arbitrio hominis sit Deum frustrari.
Caeterum memoria tenendum est quod iam aliquoties
dixi: quamvis hallucinetur Isaac in filii persona,
non tarnen frustra benedicere: quia universalis fides
in animo eius residet, eumque ex parte gubernat.
Quod ex tactu iudicium facit, voce posthabita, fidei
naturae consentaneum non est. Itaque quod ad
personam, plane in eius mente dominatus est error.
Neque tarnen id secura negligentia factum est: quia
sedulo, imo anxie in omnes partes se vertit, ne
primogenitum iure suo privet. Sed Domino placuit
ita' hebetare eius sensus, partim ut ostenderet frustra
obniti homines ad mutandum quod semel decrevit:
(quia fieri non potest quin stabile ratumque maneat
eius consilium vel toto mundo répugnante) partim
etiam ut praeposterum amorem, quo nimis primogenito
suo affixus erat Isaac, corriperet hoc castigationi8
genere. Unde enim tarn curiosa inquisitio,
nisi quod immodicus amor Esau animum eius prorsus
occupans, ab oraculo ipsum avertit: Quia ergo
naturae plus quam par sit indulget, dignus est qui
utroque modo caecutiat. Quo magis cavendum est
ne in gerendis Dei negotiis fraenum humanis nostris
affectious laxem us.
• 26. Ajppropinqm nunc et osculare me. Scimus
osculum tunc fuisse in usu, quern hodie quoque
multae gentes retinent. Caeterum profani homines
dicerent merum esse ludicrum, quod senex obtuso
iam ingenio, deinde satur ac bene potus, vota sua
in comicam personam eflundit. Sed quia prius
Moses retulit Dei oraculum, quo destinata erat
minori adoptio, reverenter arcanam Dei providentiam
suspicere convenit, cuius nullus est respectus apud
profanos homines. Nee vero eibi et potus illecebris
ita captus fuit Isaac quin sobria mente reputaret
quid sibi mandatum esset divinitus, ac serio ex
certa suae vocationis fide hoc ipsum aggressus sit,
in quo pro carnis suae infirmitate vacillât ac Claudicat.
Ideo non ab externa specie, sed ex coelesti
decreto aestimanda nobis benedictio est: sicuti
deinde ex successu patuit, neque Deum frustra lusisse,
neque hoc ab hominibus temere profectum.
Et sane si eadem nobis adsit religio quae in corde
sancti patriarchae viguit, nihil impediet quominus in
hominis infirmitate nobis clarior refulgeat Dei virtus.
27. Vide odorem filii mei. Non displicet allegoria
quam inducit Ambrosius huic loco. Iacob
natu minor Bub persona fratris primogeniti benedicitur:
vestes, quas a fratre mutuatus est, gratum
suavemque patri odorem spirant. Ad eum modum
nos benedici Ambrosius docet, ubi sub Christi nomine
in conspectum patris coelestis prodimus: vestem
iustitiae, quae nobis odore suo favorem conciliet,
ab eö sumimus: deinde ubi substituimur in
eius locum. Videtur autem Isaac hie nihil optare
filio et vovere nisi terrenum. Haec enim verborum
summa est, ut bene illi sit in mundo, uberem terrae
proventum colligat, fruatur laeta pace, et honore
inter alios emineat. Coelestis regni nulla mentio.
Atque hinc factum est ut indocti homines, minusque
in vera pietate exercitati, sanctos illos patres fingerent
nonnisi huius caducae et fluidae vitae intuitu benedictos
fuisse a Domino: verum longe aliter esse, ex
pluribus locis constat. Quod autem in terrenis Dei
gratiis hie subsistit Isaac, facilis est solutio. Neque
enim Dominus, sicuti nos hodie recta ad coelum
vocat et extollit, ita olim patribus eandem spem
futurae haereditatis simpliciter posuit ante oculos,
sed quasi obliquo circuitu eos deduxit. Sic terram
Chanaan coelestis haereditatis speculum et pignus
illis esse voluit. In omnibus beneficiis symbola
exhibuit favoris paterni: non quidem ut contenu
bonis prae8entibus coelum négligèrent, umbram
tantuni inanem sectantes, ut quidam délirant, sed
ut pro temporis ratione talibus adminiculis adiuti,
paulatim in coelum assurgerent. Quia onim nondum
patefactus erat Christus, primitiae resurgentium, et
aeternae ac incorruptibilis vitae hypostasis, spirituale
eius regnum sic sub figuris tantum adumbratum
fuit, donee veniret plena temporis maturitas. Sicut
autem omnes Dei promissiones externis illis symboli8
implicitae erant, et quasi vestitae: ita sanctorum
patrum fides eandem tenuit mensuram, ut per
terrena rudimenta suos progressus in sublime faceret.
Quanquam ergo temporales Dei gratias in medium
propouit Isaac, nihil tarnen minus in animo habet
quam spem filii includere in mundo: quin potius
in eandem altitudinem ad quam intentus erat, eum
attollit. Cuius rei nonnulla etiam ex verbis probatio
elici potest: hoc enim est praecipuum caput
quod dominium illi in populos assignat. Unde
autem spes tantae dignitatis nisi quia genus suum
electum esse a Domino persuasus erat: et quidem
hac lege, ut ius regni penes unum consisteret? Interim
illud principium tenere sufficiat, sanctum virum,
ubi prosperum vitae cursum filio precatur,
Deum illi propitium optare, in cuius paterno favore
solida et aeterna félicitas nobis constat.