volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

253 COMMENTARIUS IN GENESIN. 254
consumptum fuisse cibum una cum corporibus.
Quemadmodum autem has quaestiones attingere utile
est, nee ulla religio y etat: sie rursum nihil melius
quam sobria eolutione nos esse contentos.
9. UM est Sara. Hactenus passus est Deus
Abraham praestare quod officii sui erat. Postquam
vero eius caritati locum dedit, nunc se manifestare
ineipit in suis angelis. Quod Moses nunc très loquentes
inducit, nunc uni soli attribuit sermonem,
ratio est, quia très simul unius Dei personam référant.
Tenendum etiam memoria est quod nuper
adduxi, uni dari principem locum, quia Christus,
qui viva est patris imago, sub angeli forma patribus.
saepe apparuit: angelos autem quorum caput
est, habuit comités. Quod autem de Sara interrogans
colligere inde licet rursus bic promitti Abrabae
filium, quoniam ilia prioris oraculi testis non
fuerat.
10. Eevertendo revertar ad te. Hieronymus
vertit: Vita comité revertar: ac si Deus bumano
more loquens, dixisset: Revertar, si vixero. Sed
absurdum esset, Deum qui iam magnifiée potentiam
suam praedicat, sermonem ab hominibus mutuari,
ac si mortalis foret. Quaenam, obsecro, constaret
insigni buic oraculo maiestas, ubi de aeterna mundi
salute agitur? Probari igitur nullo modo potest
sensus ille, qui promissionis vim et autoritatem
prorsus enervat. Ad verbum est: Secundum tempus
vitae: quod nonnulli de Sara exponunt, ac si
dixisset angelus, tunc adhuc superstitem fore Saram.
Sed rectius de foetu exponitur: promittit enimDeus
se venturum iusto el legitimo pariendi tempore:
ut Sara vitalis foetus mater fiat.
11. Erant series et provectae aetatis. Hunc
versum inserit Moses, ut sciamus merito Sarae visum
fuisse incredibile quod dicebat angelus. Liberos
enim promitti decrepitis senibus praeter naturam
est. De Abraham tamen potest moveri quaestio:
quum interdum viris ultimo senio ad gignendum
adhuc robur suppetat: ac praesertim illo saeculo
res non ita fuit infrequens. Sed Moses bic comparative
loquitur: nam quia Abraham, quamdiu per
aetatem vegetus erat, cum uxorö vixerat sterilis:
vix tunc potuit generare, quum iam esset fere semimortuus.
Ismaelem quidem senex genuerat, sed praeter
exspéetationem. Nunc vero duodecimo post anno
patrem ex vetnla effoetaque inuliere fieri posse, vix
credibile erat. Praecipue tamen Moses in Sara insistit:
quia ab ea maximum erat impedimentum.
admiratione et laetitia effertur Sara ut Dei promissionem
admittat: sed ut loquenti Deo fidem abroget,
suam et mariti aetatem perperam eius verbo
opponit. Neque tamen fallaciae aut vanitatis Deum
ex professo insimulat: sed quia in rei intuitu defixa,
quid pos8it naturaliter fieri, tantum expendit: mentem
vero suam non attollit ad reputandam Dei potentiam
, fidem loquenti Deo temere ' abrogat. Ita
quoties Dei promissiones et opera proprio sensu et
naturae legibus metimur, sumus in eum contumeliosi,
quamvis nihil tale animis nostris insideat: quia non
aliter suum illi honorem deferimus, quam dum eius
verbo subiicimuB quidquid obstaculi occurrit in coelo
et in terra. Gaeterum etsi excusanda non est Sarae
incredulitas, non tamen directe répudiât Dei gratiam,
sed pudore tantum et verecundia retinetur, ne protinus
credat quod audit. Et verba etiam summam
modestiam testantur. Pudicitiae enim signum est
quod dicit: Postquam consenuimus, daremusne operant
rei venereae? Quare notemus nihil minus fuisse
Sarae propositum quam Deum facere mendacem : sed
in eo tantum peccasse, quod usitato naturae ordini
nimis affixa, Deo gloriam non dedit, ut quod mente
concipere non poterat miraculum, ab eo speraret.
Notanda etiam admonitio est quam inde colligit
apostolus (1. Pet. 3, 6), quod Sara Abraham dominum
suum vocat. Nam mulieres hortatur ut
illius exemplo maritis sint obsequentes et morigerae.
Multae quidem hunc maritis suis titulum non aegre
concedunt, quos tamen imperioso suo fastu in ordinem
cogère non dubitant: sed apostolus pro confesso
sumit, Saram ex animi sensu testatam esse quid de
marito sen tiret: nee vero dubium est, quam verbo
professa est modestiam, veris quoque officios probasse.
13. Et dixit Iehova. Quia iam patefacta in
angelis erat Dei maiestas, eius nomen exprimit Moses.
Prius autem docuimus quo sensu ad angelum
transferatur Dei nomen: ideo nunc repetere necesse
non est: nisi quod semper notaro operae pretium
est, tarn pretiosum esse Domino verbum suum ut
se praesentem censeri velit, quoties per ministros
suos loquitur. Deinde quoties se patribus manifestavit,
Christum fuisse quasi intermedium, qui non
tantum verbi respecta sustinet Dei personam, sed
vere et essentialiter Deus est. Quia autem non
humano iudicio dreprehensus fuerat risus Sarae,
ideo diserte testatur Moses reprehensum fuisse a
Deo. Atque hue pertinent circumstantiae, quod
Cessaverat, inquit, fieri Sarae secundum viam muUe- tabernaculnm fuerit a tergo angeli, et Sara intra
rum. Quo genere loquendi verecunde menses notât se, non coram aliis, riserit. Reprehensio autem
qui mulieribus fluunt. Una autem cum fluxu men- ostendit cum incredulitate fuisse coniunctum Sarae
struo desinit concipiendi facultas.
risum. Neque enim levé subest pondus huic sen-
12. Et risit intra se Sara. Riserat etiam tentiae :
prius Abraham, ut proximo capite visum est! sed An Deo quidquam potest esse mi/rificum? Sed
minime similis fuit amborum risus. Neque enim angelus Saram obiurgat quod Dei potentiam intra