volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

259 COMMENTARIÜS 5 IN GENESIN. 260
morem. Atque hoc doctrinae genus ne quia tan tum
ad extraneos spectare putet, Dominus proprie destinât
Abrahae filiis, hoc est ecclesiae domesticis.
Insulsi enim sunt ac perversi interprètes qui fid em
everti contendunt si terreantur conscientiae. Nam
quum fidei nihil magis contrarium sit quam contemptus
et torpor, optime cum gratiae praedicatione
consentit ea doctrina quae homines subigit ad Dei
timorem, ut afflicti et famelici ad Christum festinent.
Et custodient viam Iehovae. His verbis significat
Moses non modo in hunc finem proponi Dei
iudicium, ut expavescant qui sibi per socordiam
placent in suis vitiis, atque hoc modo coacti ad
Christi gratiam suspirent: sed ut fidèles ipsi, qui
iam praediti sunt Dei timoré, magis ac magis in
studio pietatis proficiant. Vult enim Sodomae exitium
narrari, non tantum ut eiusdem vindictae metu
impii ad Deum trahantur, sed etiam ut melius formentur
in vera obedientia qui iam Deum colère
coeperunt. Ita lex non tantum ad initium resipiscentiae
valet, sed etiam ad continuos progressus.
Quum addit Moses, ut faciant iustitiam et iudicium,
breviter osteudit qualis sit via Domini cuius mentionem
fecerat: quanquam non plena est definitio:
sed ab officiis secundae tabulae per synecdochen
breviter ostendit quid potissimum a nobis requirat
Deus. Neque id scripturae insolens est, piae rectaeque
vitae descriptionem petere ex secunda legis
tabula: non quod pluris sit Caritas quam Dei cultus:
sed quia suam erga Deum pietatem probant
qui recte et innoxie vivunt cum suis proximis. Iustitiae
et iudicii nominibus aequitatem complectitur,
qua tribuitur cuique quod suum est. Si distinguere
placet, iustitia proprie vocatur rectitudo et humanitas,
quam colimus cum fratribus nostris dum studemus
omnibus benefacere, ab omni autem noxa,
fraude et vi abstinemus. Iudicium vero est, miseris
et oppressis manum porrigere, tueri bonas causas,
dare operam ne debiles iniuste laedantur. Haec
sunt légitima exercitia, quibus suos occupari Dominus
iubet.
Ut venire faciat Dominus super Abraham quod
loquutus est super eum. Significat Moses compotem
promissae sibi gratiae fore Abraham, si suos erudiat
in timoré Domini, domumque suam probe gubernet.
At sub unius hominis persona communis omnibus
pus régula traditur: nam qui hac in parte torpent,
abiiciunt, quantum in se est, vel supprimunt Dei
gratiam. Ergo ut perpétua nobis dur et ac posteris
etiam supersit donorum Dei possessio, cavendum est
ne torpore nostro intercidant. Falso tarnen hinc
oolligeret quispiam sua diligentia efficere fidèles ac
mereri ut Deus quae promisit impleat. Trita enim
loquendi ratio est scripturae hac voce ut consequentiam
magis notare quam causam. Etsi enim
sola Dei gratia salutem nostram inchoat et absolvit:
quia tarnen Dei vocationem sequendo cursum nostrum
peragimus, dicimur etiam hoc modo salutem
a Deo promissam consequi.
20. Clamor Sodomae. Hie clarius exponere incipit
Dominus consilium suum Abrahae de quinque
urbibus perdendis: quanquam Sodomam tantum et
Gomorrham, quae aliis magis famosae erant, nominat.
Prius vero quam poenae faciat mentionem,
scelera in medium producit, ut sciat Abraham iure
plecti qui perduntur: alioqui historia ad eruditionem
non spectaret. Sed hinc pecoandi metus, quum
sentimus hominum culpa iram Dei provocari. Dicit
clamorem pro scelerum gravitate" multiplicatum
fuisse: quia utcunque sibi impunitatem promittant
impii mala sua tegendo, et cum silentio et quiete
ferantur ab hominibus, peccatum tarnen in auribus
Dei alte sonare necesse est. Ergo haec loquutio
significat facta omnia nostra, quorum putamus sepultam
esse memoriam, ad Dei tribunal proferri:
imo sponte poscere vindictam, quamvis nemo sit
qui accuset:
21. Descendam nunc. Quia hoc singulare fuit
exemplum irae Dei, quod Deus celebrari per onanes
aetates voluit, et in scriptura passim inculcat: ideo
quae in divinis iudiciis reputanda sunt, diligenter
exprimit Moses, quemadmodum hoc loco moderationem
ipsius Domini commendat, quod non statim
fulminet ad versus impios, nee statim vindictam
suam praecipitet: sed ubi res penitus sunt deploratae,
tunc demum exsequatur quam suspensam diu
tenuit poenam. Neque frustra Dominus composite
et recte temperate ordine ad poenas se progredi
testatur: quia quoties nos castigat iusto severius
nobiscum agere eum putamus: imo quum mira tolerantia
nos exspectet, donee ad ultimum impietatis
venerimus, et obstinatior sit nostra malitia quam
ut amplius parcendum sit, de nimia tarnen rigoris
festinatione conquerimur. Ergo quasi in illustri
tabula suam in nobis ferendis aequitatem depingit,
ut Bciamus nunquam cum nisi maturis sceleribus
ad poenas exigendas prorumpere. Iam si Sodomam
ex ad verso respicias, horribile illic occurrit stuporis
exemplum. Perinde enim ac si nihil sibi foret
negotii cum Deo, insultant Sodomitae: exstincto
boni et mali sensu, pecudum instar in omni genera
foeditatis se provolvunt, perinde ac si nunquam
reddenda esset vitae ratio, sibi in vitiis adulantur.
Quoniam hie morbus saeculis omnibus nimium
grassatus est, ac hodie plusquam vulgaris apparet:
hanc circumstantiam notare operae pretium est, quo
tempore sibi, excusso Dei metu, indulgent Sodomitae,
ac impune sibi fore promittunt quidquid peccarint,
Deum capere de illis perdendis consilium:
et tumultuoso scelerum clamore excitatum, descendere
in terram, quo tempore illi altum somnuin