volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

431 COMMENTARIUS IN GENESIN. 432
Iacob socerum suum urget propria confessione. Our
enim eum increpuerat Deus, nisi quia contra ius
et fas innoxiuni hominem perséquebatur? nam (sicuti
nuper attigi) malis et iniustis causis favere a
natura Dei abhorret.
43. Filiae, filiae meae sunt. Nunc longe aliter
loqui incipit Laban, quam prius: videt se nullam
amplius habere litigandi causam. Ergo convictus,
sepultis iurgiis -ad placidum amicumque sermonem
delabitur. Our ergo, inquit, tibi infestus essem,
quum sint omnia inter nos communia? An ego in
viscera mea saevirem? nam et uxores tuae, et liberi
tui, sanguis meus sunt: quare ita me erga vos
affici par est, ac si gererem omnium personam.
Perinde iam respondet atque homo aequissimus.
Unde autem tarn repente illi nata humanitas, qui
nuper nullo recti vel pravi tlelectu, in perniciem
Iacob rapiebatur, nisi quod agnoscit Iacob bona fide
secum egisse, et tandem necessitate fuisse coactum
ut consilium hoe furtivi discessus caperet? Atque
hoc fuit Signum hominis non prorsus desperati:
nam multos cernere licet tarn perditae impudentiae,
ut rationibus victi et obruti, stupida tarnen
contumacia ruere non desinant. Oolligimus autem
ex hoc loco, licet avaritia perversique alii affectus
iudicium et sanam mentem eripiant, manere tarnen
in animis hominum insculptam veri notitiam, quae
scintillas excitata emittit, nisi in totum malitia dominetur.
Si quis prius dixisset: Quid.agis Laban?
quaenam ista feritas, contra viscera tua insurgere?
minime fuisset auditus : praecipiti enim furore ardebat.
Nunc ultro ipse sibi suggerit, ac praedicat
quod ab alio audire noluisset. Constat igitur lucem
aequitatis, quae nunc emergit, fuisse in eius animo
suffocatam. In summa, solus amor nostri nos excaecat,
quia recte quisque nostrum iudicat, ubi non
sunt intermediae personae. Oaeterum si contigerit
nos ad tempus turbari, danda saltern opera est ut
praevaleat tandem ratio et aequitas. Quod si quis
ad malitiam se obduret, manebit tarnen insculpta
illa,.quam dixi, interior et occulta notitia, quae ad
eum damnandum sufficiat.
44. Percutiamus foedus ego et tu. Hic facit
Laban quod soient homines male sibi conscii, dum
sibi cavet a mutua vindicta : ac talis trepidatio et
anxietas iusta est maleficiorum merces. Adde quod
improbi alios semper aestimant ex proprio ingenio,
unde fit ut undique sibi metuant. Quare tale fere
exemplum ante narravit Moses, quum Abimelech
foedus cum Isaac percussit. Quo magis studendum
est, si animis sedatis esse cupimus, ut sincere et
innoxio versemur eum proximis. Interea docet
Moses quam placabilis fuerit Iacob, et quanta facilitate
passus fuerit se adduci ad concordiam. Plurimas
et gravissiinas iniurias pertulerat: nunc omnium
oblitus, manum ad benevolentiam libenter
porrigit: et adeo pertinax non est in tuendo iure
suo, ut quodammodo praeveniat ipsum Laban, lapidem
primus statuons. Et sane filios Dei non modo
pacem alacriter amplecti decet, sed etiam cupide
inquirere, sicuti iubemur Psalmo 34, 15. Quod ad
lapidum acervum spectat, semper usu receptum fuit,
caeremoniam aliquam adhibere quae pacta titrinque
sanciret, nunc congeries lapidum exstruitur, ut etiam
ad posteros vigeat foederis memoria. Quod has
partes occupât Iacob, iam diximus signum esse propensi
ad pacem animi. Libère quidem conquestus
est, dum ita oportuit, sed ubi ad pacificationem
ventum est, demonstrat se nihil alere veneni. Quum
mox subiicit Moses, eos comedisse super acervum,
non observât historiae seriem. Prius enim utrinque
pactae sunt ac dictae leges quam celebratum convivium:
sed haec figura (ut prius vidimus) satis
usitata est.
47. Et vocavit eum Laban. Eodem sensu uterque
nomen ex sua lingua tumulo imponit. Unde
apparet Laban usum fuisse lingua syriaca, quamvis
ex génère Heber esset progenitus. Sed non mirum
est quod inter Syros habitans, tarn linguae quam
moribus gentis assueverit. Et paulo ante bis.vocatus
est Syrus: ac si Moses degenerem et alienum
ab Hebraeis dixisset. Sed hoc superiori historiae
minime congruere videtur, ubi legimus filias Laban
imposuisse filiis suis hebraica nomina. Verum solutio
non est difficilis: nam quum magna sit istarum
linguarum inter se affinitas, facilis fuit unius
vocis in alteram inflexio, deinde, si morigeras sibi
uxores habuit Iacob, non mirum est si eius linguam
didicerint. Ipse autem procul dubio in hoc incubuit:
utpote qui sciebat familiam suam a reliquis gentibus
segregatam esse. Quod autem supra usus est
Moses nomine Galaad, prolepsis fuit, nam quum
aetati suae scriberet, non dubitavit receptum nomen
ponere. Oaeterum hinc colligimus, caeremonias et
ritus ad id quod inter se oonstituunt homines, referai
debere. Quae etiam régula in sacramentis
valere debet: quia si tollatur verbum quo nobiscum
paciscitur Deus, inutiles tantum et mortuae figurae
rostabunt.
49. Speculetur Dominus. Iudicio Dei vindicandum
commendat Laban quidquid alter in alterum
absentem peccaverit: quasi diceret: Quamvis ad me
usque non perveniat iniuriae notitia, quia procul
abero, Dominus tarnen qui ubique adest, speculetur.
Quam sententiam clarius paulo post exprimit, dicens
: Nemo nobiscum est, Deus inter me et te erit
testis. Quibus verbis significat Deum tune acerrimum
fore cuiuslibet sceleris vindioem, ubi nullus
sedebit in mundo iudex. Et certe si qua in nobis
vigeret religio, longe magis nos moveret Dei praesentia
quam omnium hominum conspectus: sed fit
bruto carnis nostrae stupore ut nonnisi homines