volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

115 COMMENTARIUS IN GENESIN. 116
annorum quo die arcam ingressus eat. Ubi nunc
reperientur viginti anni? Respondent Iudaei crescente
hominum malitia fuis*se rescissos. Caeterum
isto effugio nihil opus est: quando scriptura, ubi de
quingentesimo aetatis illius anno loquitur, non affirmât,
eousque iatn tunc pertigisse. Atque hie modus
loquendi plusquam tritus est, tam initium temporis
quam finem in numeris notari. Quia ergo
maior pars quinti centenarii transacta erat, ut quingentis
annis propinquus foret, dicitur eius fuisse
aetatis.
4. Gigantes fuerunt super terram. Inter plurimas
corruptionum species quibus referta erat terra,
imam peculiariter hoc loco Moses commémorât : quod
violenter et tyran nice grassati sunt gigantes. Caeterum
non arbitror de cunctis illius saeculi hominibus
haberi sermonem, sed de certis quibusdam,
qui aliis valentiores quum essent, robore et potentia
.sua freti, sine lege et modo se extulerunt. Quantum
ad nomen hebraicum spectat D'^EÛ, nota quidem
est origo illius a verbo bsj, quod est cadere:
sed de etymologia non consentiunt grammatici.
Quidam putant sic vocatos quia excidissent a communi
statura: alii quod ab eorum conspectu caderet
vulgus hominum, ob vastam corporis molem, vel
quod terrore suae magnitudinis omnes prosternèrent.
Verior mihi videtur eorum sententia, qui similitudinem
esse dicunt sumptam a labe vel impetuosa
procella: nempe quod sicut tempestas et labes violenter
cadens agros vastat et perdit: ita suis irruptionibus
latrones isti pernioiem et vastationem mundo
intulerint. Nee vero inusitata fuisse corporis altitudine
exprimit Moses: sed tantum fuisse robustos.
Alibi (fateor) eadem voce notatur staturae proceritas,
quae formidabilis erat exploratoribus terrae Chanaan.
(Iosue 13', 34.) Sed Moses eos de quibus in
praesenti loco disserit, non tam corporum mole a
reliquis discernit quam latrociniis et grassandi libidine.
Caeterum in oontextu emphasim habet particula
DJl, quae interponitur. Et locum hunc pessime
reddidit Hieronymus, post quern ballucinati sunt
alii quidam interprètes. Sic enim habetur ad verbum
: Atque etiam ex quo filii Dei ingressi sunt ad
filias hominum: ac si dictum esset: Quin etiam, vol,
Atque adeo, nam primo narrât Moses fuisse tunc gigantes
: deinde subiicit nonnullos quoque fuisso ex sobole
ilia promiscua, ex quo se filii Dei miscuerant filiabus
hominum. Mirum non fuisset si talis immanitas
regnasset in posteris Cain: sed universalis illuvies
inde clarius patet, quod sanctum genus eadem cor-
Tuptela inquinatum fuit. Tanta contagio quae occupaverat
paucas familias, quae Dei sacraria esse dehebant,
non parum amplificat gravitatem mali. Altior
itaque gigantum origo fuit, sed deinde eorum sectarn
imitati sunt qui erant ex promiscuis connubiis
geniti.
Isti potentes a saeculo. Saeculum fere pro vetustate
capitur: ac si dixisset Moses primos exercuisse
tyrannidem in mundo, vel potentiam, et nimis
licentiosam ac effraenem dominandi cupidinem ab
illis coepisse. Sunt tarnen qui exponant: A saeculo,
coram mundo: nam hoc quoque significat vox hebraica
D^iy. Nonnulli proverbiali figura dictum hoc
fuisse existimant : quia posterior aetas, quae diluvium
sequuta est, similes non protulerit. Prima expositio
simplicior est: summa est, fuisse viros impotenter
ferocientes, qui se a communi aliorum ordine exemerint.
Primum in illis vitium fuit superbia, quod
robore suo freti, plus sibi arrogaverint quam fas
erat. Contemptum Dei peperit superbia: quia fastu
inflati, iugum omne excutere coeperunt. Simul
etiam in homines fuerunt contumeliosi et saevi:
quia fieri non potest ut se modeste gérant erga
homines, qui parère Deo non sustinent. Addit
Moses, fuisse viros nominis, quo significat, gloriatos
esse in suis sceleribus, et fuisse honorificos latrones,
ut loquuntur. Nee vero dubium est quin aliquid
habuerint vulgo excellentes, quod illis conciliaret
gratiam in mundo et gloriam. Interea tarnen sub
magnifico heroum titulo crudeliter dominati sunt, et
ex fratrum iniuriis ac oppressione sibi acquisierunt
potentiam ac nomen. Atque haëc prima fuit mundi
nobilitas: ne quis longa et fumosa imaginum série
nimium sibi placeat: ea, inquam, nobilitaB, quae
nonnisi ex aliorum despectu et contumelia in sublime
se attollit. Nominis celebritas per se non
damnatur: ut necesse est eminere prae aliis quos
Dominus praecipuis dotibus ornavit et utile est di-
8tinctos esse ordines in mundo. Sed quum semper
vitiosa sit ambitio, turn vero ubi-accedit tyrannica
ferocia, ut potentior minoribus insultet, malum est
non tolerabile: multo autem indignius, dum sibi ex
sceleribus dignitatem comparant improbi, et quo
quisque audacior est ad nocendum, eo insolentius
inanes titulorum fumos iactat. Caeterum ut ingeniosus
artifex est Satan ad fabricanda mendacia,
quibus Dei veritatem adulteret, hocque modo suspectam
reddat: multa fabulati sunt poetae de gigantibus:
quos tarnen filios terrae ideo ab illis dici
arbitror, quia nullo maiorum exemplo ad dominationem
proruperint.
5. M vidit Iehova quod multa malitia. Prosequitur
Moses quod iam attigerat, non fuisse Deum
in exigenda de mundi sceleribus poena nimis durum
vel praecipitem. Deum autem humanitus loquentem
inducit per àv&QwxoTtà&suxv. quia exprimere aliter
non poterat quod operae pretium fuit cognosci: Deum
scilicet neo levi de causa, nee statim fuisse accensum
ut mundum perderet. Nam verbo Videndi,
longam patientiam notât: quasi diceret Deum nonnisi
re bene perspecta et diu considerata, postquam
deploratos vidit homines, sententiam de illis delen-
\