volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

,67 COMMENTARIUS IN GENESIN. 68
dinem, qua se foedavit: et certe intolerabilis erat in
Deum blasphemia, quod mali originem in natura
quaerebat. Non quod disertis verbis Deum accusaverit
: sed miseriam suam deplorans, ac interea dissimulans
se illius autorem, maligne in Deum quod
in se susoipere debebat crimen transscribit. Ubi
vulgaris translatio habet: Nisi quod de arbore, potius
interrogatio est. Dubitanter autem inquirit Deus,
non quasi de re ambigua, sed quo stupidum hominem
acrius pungat, qui caeco tormento laborans malum
tarnen suum non sentit: perinde ac si aegrotus
ardere se clamitans de febri non cogitet. Caeterum
meminerimus nihil nos ullis ambagibus profecturos,
quin semper nos in Adae peccato Deus
iusto reatu constringat. Particula haec, De qua
mandaveram tibi ne comederes: ad tollendum ignorantiae
praetextum addita est. Significat enim
Deus, Adam fuisse in tempore admonitum : nee alia
de causa periisse, nisi quia sciens et volens exitium
sibi accersiverit. Iterum in transgressione et contumacia
notatur peccati atrocitas, nam ut Deo nihil
obedientia gratius est, ita nihil minus tolerabile quam
dum homines spretis eius mandatis Satanae et propriae
libidini obtempérant.
12. Mulier quam dedisti mihi. Nunc clarius se
prodit Adae ferocia : adeo enim subactus non est, ut
in crassiorem blasphemiam erumpat. Tacite prius
cum Deo expostulabat, nunc palam cum eo litigare
ineipit, imo quasi fractis repagulis insultât. Unde
perspieimus quam praefractum et indomitum animal
coeperit esse homo, postquam a Deo alienatus
68t : corruptae enim naturae viva effigies in Adam
nobis proponitur ab eius defectione. Tentatur unusquiBque
a propria coneupiscentia, inquit Iacobus (Iacob.
1, 14): et Adam ipse nonnisi sciens et volens
Deo se rebellem praestiterat. Perinde tarnen ac nullius
mali conscius, uxorem substituit ream suo loco :
Ideo comedi, inquit, quia dedit ilia. Neque hoc contentus
Deum simul arripit in crimen, obiieiens uxorem,
quae perniciem attulit, fuisse ab ipso datam. Nos
quoque in eadem peccati originalis schola edocti,
cap tan dis eiusmodi effugiis nimium sumus habiles,
sed nullo profectu: nam uteunque flabella aliunde
et instigationes impellant, intus tarnen est infidelitas,
quae ab obedientia Dei nos abducit: intus est superbia,
quae contemptum parit.
13. Dixitque Iehova Deus ad mulierem. Non
ultra contendit Deus cum viro, neque opus est: frivola
enim defensione primum, deinde impia obtreetatione
auxit potius quam levavit crimen: denique
quantumvis obstrepat, tenetur tarnen convictus.
Nunc ad mulierem se convertit iudex, ut cognita
amborum causa, tandem pronunciet. Porro sermonem
Dei ita vertunt interprètes, Quare hoc fecisti? Sed
phrasis hebraica plus habet vehementiae: est enim
oratio mirantis, ut in re prodigiosa. Vertendum ita-
que potius, Quomodo fecisti hoc? Ac si dixisset:
Qui fieri potuit ut in animum induceres, viro tuo
tarn perversa esse consultrix?
Serpens seduxit me. Obstupescere debuerat
Heva ad sceleris sui portentum, de quo admonita
erat. Non tarnen obmutéscit, sed mariti exemplo
exonérât alio crimen: serpentem eulpando, se absolutam
putat: stulte quidem et impudenter. Hue
enim demum redit exceptio, Accepi a serpente quod
vetueras, serpens fuit impostor. Sed quis Hevam
coegit illius fallaciis aurem praebere? imo cupidius
illis, fidem habere quam Dei verbo? Denique cur
eas admisit, nisi patefacto et prodito ingressu quem
Deus satis probe munierat? Verum ubique se profert
fruetus originalis peccati : quia caecus est in sua
hypoerisi, Deum libenter rodderet mutum et elinguem.
Et unde tot quotidie murmura, nisi quia
non obmutéscit Deus, quoties caecutiunt mentes
nostrae?
14. Et dixit Iehova ad serpentem. Serpentem non
interrogat, ut virum et mulierem : quia nec in bestia
senBus erat peccati, et diabolo nullam spem veniae
residuam facturus erat. Poterat etiam iure suo de
illis ferre ssntentiam, licet inauditis: de Adam dico
et Heva. Our ergo ad disquisitionem vocat, nisi
quod curae habet eorum salutem? Doctrina haeç
in usum nostrum applicanda est. Nulla causae
actione, aut solemni iudicii forma opus esset ad nos
damnandos : quare dum in hoc Deus incumbit ut con^
fessionem a nobis extorqueat, medicum potius agit
quam iudicem. Eadem ratio est cur Dominus antequam
hominibus poenam irroget, initium faciat a
serpente. Aliae enim poenae (ut videbimus) castigatoriae
sunt, ac eo consiliö inflictae ut ad resipiscentiam
adducant: in hac nihil tale. Sed dubium
est ad quem referantur verba, ad serpentemne, an
ad diabolum. Dixit quidem Moses serpentem fuisse
astutum et vafrum animal : certum tarnen est, quum
Satan homini exitium moliebatur, ab eius fraude et
malitia fuisse innoxium. Quare hune totum locum
multi allegorice exponunt: et plausibiles sunt quae
ab illis afferuntur argutiae. Sed omnibus propius
expensis, facile animadvertunt lectores sano iudicio
praediti, mixtum esse sermonem, nam ita serpentem
alloquitur Deus, ut clausula ad diabolum pertineat.
Si cui absurdum videtur poenam de bruto animali
exigi alienae fraudis: in promptu est solutio: quum
esset in hominis gratiam creatus, non temere maledici,
ox qu'o versus est in eius perniciem. Et hac ultione
probare Deus voluit quanti aestimet hominis salutem :
quemadmodum si pater gladium, quo filius occisus
fuerit, exsecrationi habeat. Atque hic non modo
quale in suas creaturas habeat Deus imperium, sed
in quem eas finem condiderit, reputandum est, sicut
nuper dixi. Divini enim iudicii aequitas ab illo
quern sanxit naturae ordine, dependet ne quid affine