volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

415 COMMENTARIUS IN GENESIN. 416
nihil esse (1. Cor. 3, 7): sicuti ilia similitudo ex
generali experientia sumpta est. Duplex autem est
huius doctrinae usus. Quidquid enim aggrediar,
Tel ad quodcunque opus manus applicem, meum est
petere a Domino ut laborem meum benedicat, ne
irritus sit ac inanis. Deinde si quid sim adeptus,
secundae partes sunt laudem Deo tribuere, sine
cuius gratia frustra homines mane surgunt, se fatigant
totum diem, sero eunt cubitum, manducant
angustum panem, et pauxillum aquae gustant cum
moerore. Quod ad verba attinet, quum dicit Iacob,
Exiguum erat quod hàbébas in conspeçtu meo, bene
et dextre transtulit Hieronymus : Antequam venirem.
nam faeiem Iacob posuit Moses pro eius adventu
et habitatione.
30. Nunc quando faciam etiam ego? Quum alteri
tamdiu impenderit suas operas, iniquum esse
ratiocinatur propriam domum negligi. Nam hunc
ordinem natura praescribit, ut quisque familiae sibi
commissae curam gerat. Quo etiam pertinet Solomonis
dictum, Bibe aquam ex fontibus tuis, et defluant
rivi ad vicinos (Proverb. 5, 15). Si solus
fuisset Iacob, liberalius poterat alienis commodis se
totum addicere: nunc quum maritus sit quatuor
uxorum, et pater numerosae sobolis, non debet quos
ex Dei manu alendos suscepit oblivisci.
31. Non äabis mihi quidquam. Notanda est
antithesis inter hoc membrum et posterius. Nam
Iacob non postulat sibi certum et finitum mercedis
pretium: sed hac conditione transigit cum Laban,
ut sibi acquirat quidquid ex puris et unius coloris
ovibus, et capris varium et maculis aspersum nascetur.
Porro in verbis aliqua est obscuritas: videtur
enim Iacob maculosas oves sibi poscere iam in
praesentia mercedis loco. Sed ex tertio versu, qui
postea sequitur, alium sensum colligere licet, quod
scilicet Iacob segregari passus fuerit quidquid variegatum
erat in grege, ac filiis Laban pascendum
tradit: ipse autem retinuerit oves et capras nullis
aspersas maculis. Et certe absurdum esset, Iacob
partem gregis nunc sibi vendicare, quum nuper
confessus sit se hactenus nihil fecisse lucri, deinde
quaestus fuisset iusto uberior: nee spes erat hoc
posse impetrari a Laban. Exoritur tarnen quaestio,
qua spe vel quo consilio inductus fuerit Iacob ut
banc conditionem offerret. Paulo post narrabit
Moses astutia ipsum fuisse usum, ut ex puro grege
nascerentur varii et maculosi foetus, sed capite sequenti
longe plus exprimet, Iaoob divinitus fuisse
admonitum. Quanquam ergo credibile non erat
pactionem hanc utilem sancto viro fore, coelesti tarnen
oraculo obsequitur, nee aliter ditescere cupit
quam ex Dei placito. Tractatus autem fuit Laban
pro suo ingenio, nam quod sibi lucrosum fore putabat,
libenter arripuit: Deus autem improbam eius
cupiditatem frustratus est.
33. Et testificabitur mihi iustitia mm. Ad verbum
-est: Respondebit in me iustitia mea. Sed particula
'2 tantumdem valet ac Mihi, vel pro me.
Sensus tarnen clarior est, quod Iacob prosperum
successum nonnisi ex fide et integritate sua exspectat.
In proximo verbo dissentiunt interprètes.
Quidam enim legunt: Quando tu venies ad meroedem
meam. Alii vero vertentes in tertia persona,
de iustitia exponunt, quod scilicet ad mercedem
Ventura sit, vel ad remunerandum Iacob. Quanquam
uterque sensus bene congruit, ego tamen ad
iustitiam referre malo: quia mox subiicitur: Coram
te. Esset autem impropria loquutio: Venies coram
oculis tuis ad mercedem meam. Nunc satis liquet
quid sibi velit Iacob. Testatur enim se a Domino
sperare fidei et probitatis suae testimonium ex
felici laboris proventu: ac si dixisset, Dominus qui
optimus est iustitiae meae testis ac vindex, re ipsa
monstrabit quam sincere et fideliter me hactenus
gesserim. Etsi autem saepe Dominus improbos
maus artibus locupletari patitur, et uberem illis
quaestum permittit, dum fraudando aliéna bona ad
se rapiunt: hoc tamen non obstat quin benedictio
eius bonae fidei et aequitatis ordinaria sit comes.
Quare hoc fiduciae suae signum merito Iacob dedit,
quod laboris sui fructum commisit Domino, ut inde
pateret qualis fuisset eius integritas. Iam clarus
est verborum sensus, Iustitia mea palam pro me testabitur:
quia sponte occurret ad me remunerandum:
idque tarn manifeste ut te quoque non lateat.
Subest autem tacita exprobratio, sensurum esse
Laban quam inique suppresserit sancti viri labores,
quam nequiter dissimulaverit se illi debere quantum
re ipsa brevi Deus ostendet. Est enim subaudienda
antithesis inter futurum ac praeteritum tempus,
quum dicit: Oras mihi respondebit: quia scilicet
heri et nudiustertius nihil aequitatis exprimere potuerat
ab ipso Laban.
Quidquid non erit punctis parvis respersum.
Obligat sese Iacob ad crimen ac poenam furti, si
quam ovem puram ex grege subduxerit: ac si diceret:
Si quid apud me reperias non aspersum maculis,
volo mihi in furtum imputari: quia nihil
praeter maculosam sobolem mihi dari postulo. Alii
secus exponunt, quidquid ex grege tuo desiderabis,
a me reposcas, ac si furatus essem, sed hoc mihi
videtur nimis coactum.
35. Et removit in die illo. Hinc certius cognoscitur
pactionis forma. Separat Laban oves et
capras maculis distinctas a puro grege, hoc est, albo
vel nigro, et eas filiis suis pascendas committit
interposito tridui itinere, ne ex promiscuo coitu versicolor
nascatur soboles. Sequitur ergo in grege
quern pascebat Iacob, nihil residuum fuisse nisi
unius coloris, ita exigua spes lucri sancto viro restabat:
commodis verb ipBius Laban optime erat