volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

511 COMMENTARIUS IN GENESIN. 512
Ioseph sua somnia. Quia pincernae promissa fuerat
restitutio, lux aliqua spei affulget sancto Ioseph:
quia receperat ille postquam in statum suum reversus
esset, se fore suffragatorem ad impetrandam
veniam. Sed iterum brevi concidit spes illa, ubi
pincerna de misero verbum apud regem facere non
dignatur. Tunc ergo sibi visus est Ioseph perpétua
oblivione sepultus, quoad Dominus lumen suffocatum
ac fere exstinctum de integro repente accendit. Ita
quum recta eruere posBet ex carcere sanctum virum,
per flexuosas ambages eum circumducere voluit,
quo melius probaret eius patientiam, et exitu
ipso patefaceret miras se habere rationes, nobisque
absconditas: ut salutem quam nobis promisit, discamus
non metiri proprio sensu: sed sinamus nos
yersari hue il lue eius manu, donec opus suum perficiat.
Pincernam et pistorem intellige non quoslibet
ex utroque ordine, sed qui reliquis omnibus
praeessent: nam paulo post vocantur eunuchi vel
proceres. Ridiculum vero est quod suo more fingit
nugator Gerundensis, castratos fuisse ignominiae
causa, quum illis iratus fuisset Pharao. Duo igitur
erant ex primariis aulicis. Clarius autem iam exprimât
Moses carcerem fuisse sub Putipharis imperio.
Unde cognoseimus quod prius dixi, mitigatam fuisse
eius iram, quando nonnisi ex eius consensu tarn
dementer egit insularius cum Ioseph. Imo nunc
Putiphari tribuit Moses illas humanitatis partes,
quod fidei Ioseph pistorem et pincernam commisit.
Nisi forte novus tunc successor Putiphari datus
erat: quod facile rofellitur ex contextu, quia paulo
post dicit Moses praefectum fuisse custodiae herum
Ioseph. Quum dicit Moses fuisse illos per dies in
carcere detentos, quidam intelligunt annum integrum:
sed falluntur meo iudicio : potius notatio est diuturni,
et tarnen incerti temporis, quemadmodum ex aliis
locis patet.
5. Et somniaverunt somnium. Quod prius de
somniis attigi, memoria repetendum est, multa scilicet
frivola nobis obiici, quae transeunt per portam
corneam: quaedam tarnen vaticinii habere vim et
pondus. Huius generis fuerunt haec duo somnia
quibus Deus oecultum rei futurae eventum patefecit.
Nisi enim coelestis praculi insculpta illis
fuisset nota, non ita mente consternati fuissent pincerna
et pistor. Eateor quidem vanis et temere
coneeptis somniis vehementer interdum turbari homines,
sed ita ut paulatim resideat terror et anxietas:
Sed Deus pincernae ac pistoris animis aculeum
infixerat, qui eos quiscere non sineret. Quo
fit ut magis attentus sit uterque ad interpretationem
somnii sui. Ideo diserte exprimit Moses fuisse rei
certae praesagium.
'6. Et venit ad eos Ioseph mane. Sicuti nuper
sum praefatus, hie fidei oculis miram Dei providentiam
intueri conrenit. Tametsi enim certiores
de suo exitu redditi sunt pincerna et pistor, id
tarnen non tarn eorum respectu factum est quam in
gratiam Ioseph, quem Deus hoc modo voluit regi
innotescere. Ideo arcano instinetu tristes et attonitos
reddidit, quasi manu ipsos dirigeret ad servum
suum Ioseph. Notandum autem est, novo spiritus
afflatu dpnum prophetiae, quo prius carebat, in
carcere fuisse adeptum. Quum prius somniaret,
suspensus tarnen ac divinae revelationis dubius manebat:
nunc aliis certus est interpres. Quanquam
autem dum sciscitatur moestitiae causam, de somniis
forte non cogitât, ex proximo tarnen versu apparet
eum accepti spiritus doni fuisse sibi conscium:
et hac fiducia ipsos hortatur ad referenda somnia,
quod futurus sit interpres.
Annon (inquit) Dei sunt interpretationes? Certe
non arrogantia ad se transfert quod proprium Dei
esse fatetur, sed pro vocationis suae modo illis suum
officium defert. Hoc ideo notandum est, ne quis
fortuito plus sibi usurpet quam a Deo concessum
esse novit. Nam ideo tarn diligenter admonet
Paulus varie distribui spiritus dona (1. Cor. 12, 14),
et cuique imponit certam personam, ne quis se
cupide ingerat, vel alienum suscipiat munus: quin
potius ut se intra vocationis suae praescriptum
singuli contineant. Nisi vigeat haec modestia, misceri
omnia necesse est: quia stulta multorum temeritate
lacerabitur Dei Veritas, turbabitur pax et concordia,
nihil denique ordinis salvum manebit. Sciamus
ergo Ioseph interpretationem secure promittere,
quoniam hac gratia divinitus se instructum et ornatum
esse noverat. Bodem pertinet quod interrogat
de somniis. Neque enim ultra quam permittit sua
facultas progredi tentât: non divinat ergo quid
somniaverint, sed fatetur sibi occultum. Alia fuit
Danielis ratio, qui divinationis spiritu praeditus
erat, ut somnium exponeret regi Babylonio, quod
effluxerat ex eius memoria. Ille ergo fretus ampliore
spiritu, utrumque profited non dubitat
(Dan. 2, 28). Verum Ioseph cui dimidia tantum
pars data erat, se continet intra legitimam mensuram.
Adde quod non tantum sibi cavet ab audacia :
sed hoc ipsum quod habet Deo acceptum referons,
ingenue testatur a se ipso nihil suppetere. Non ergo
suum acumen, vel perspicaciam iactat, sed tantum
Dei minister vult agnosci. Hanc regulam sequantur
qui excellunt ne sibi plus tribuendo quam par
est (quod plerumque accidit) Dei gratiam obscurent.
Cohibenda porro est ista vanitas, non modo ut
Deus solus emineat, nee iure suo fraudetur, sed ut
prophetae, doctores, et alii quicunque coelesti gratia
pollent, humiliter se subiiciant directioni spiritus.
Notandum etiam est quod dicit Moses, sollicitum
fuisse Ioseph de eorum moestitia qui secum erant
in carcere. Sic enim malis mansuefiunt homines,
ne alios miseros despiciant: adeoque communes