volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

395 COMMENTARIUS IN GENESIN. 396
transmitteret. Ergo monumentum erigens, nomenque
loco imponens, dignum esse significat tam insigne
Dei beneficium quod saeculis omnibus celebretur.
Ideo scriptura non tantum fidèles iubet oanere
Deo laudem inter suos aequales, sed illis etiam
praecipit ut filios ad officia pietatis erudiant, eultumque
Dei propagent ad nepotes.
Et posuit mm in statuam. Non intelligit Moses
actum esse ex lapide idolum, sed ut visionis insigne
(ivqfiéawov foret. Utitur quidem Deus hac voce
n3HD. quum statuas sibi erigi vetat, Levit. 26, 1
quia ad venerationem fere prostabant omnes statuae
ac si Dei essent imagines: sed aliud fuit consilium
lacob, nempe ut testimonium relinqueret visionis
sibi exhibitae, non autem ut Deum symbolo illo
vel figura repraesentaret. Non ergo positus fuit ab
eo lapis, ut in crassam aliquam superstitionem deprimeret
hominum mentes, sed potius ut sursum
erigeret. Oleum adhibuit quasi consecrationis Signum:
neque immerito, nam quum in mundo nihil
sit nisi profanum absque spiritu Dei, nulla est
etiam pura religio, nisi quam coelestis unctio sanetificat.
Atque hue spectavit solennis consecrandi ritus,
quern Deus in lege sua praecepit, ut discerent
fidèles nihil suum inferre, ne templum ac Dei cultum
polluèrent. Etsi autem nulla adhuo tempore
lacob Uteris tradita erat doctrina, certum tamen est
illo pietatis principio fuisse imbutum quod Deus ab
initio piorum cordibus indidit. Quare non est superstitioni
tribuendum quod oleum super lapidem
effudit: quin potius testatus est quod dixi, nullum
sine sanctificatione spiritus placere cultum Deo, vel
purum esse. Alii subtilius philosophantur, lapidem
symbolum fuisse Christi, in quem effusae sunt omnes
spiritus gratiae, ut de eius plenitudine hauriant
omnes. Sed nescio an Mosi, et lacob venerit tale
aliquid in mentem. Mihi sufficit quod prius retuli,
erectum fuisse lapidem, ut testis esset vel memoriale
(ut loquuntur) eius visionis, cuius utilitas ad
omnes aetates pertinet. Quaeritur unde oleum
sancto viro in solitudine. Qui respondent ab urbe
vicina fuisse emptum, longe, meo iudicio, falluntur.
Locus enim tunc vacuus incolis fuit, ut mox dicam.
Ego vero potius coniicio, pro temporis necessitate,
quod non semper occurrerent hospitia, secum aliquid
tulisse viatici. Porro quia scitur frequentem in illis
partibus olei usum fuisse, nihil mirum si olei lagenulam
cum pane gestaverit.
19. Et vocavit nomen loci ijpsius BeChd. Absurdum
esse videtur, quod Moses urbem ') fuisse commémorât,
ubi paulo ante dixit, lacob sub ooelo dormisse.
Our enim hospitium non quaerebat, vel se
abdebat in aliquem tecti angulum? Sed faoilis est
solutio quod urbs nondum exstructa tunc fuerit.
1) Perperam legitur in qmbusdam Iuris: verbum.
Neque enim statim obtinuit hoc loci nomen quod
lacob imposuerat, sed diu sepultnm latuit: imo
quum postea illic conditum esset oppidum, nulla
facta est mentio Bethel, ac si nunquam iliac transiisset
lacob. Neque enim sciebant incolae quid illic
gestum esset: suo igitur arbitrio vocarunt urbem
Luz : quae nomen hoc retinuit usque dum Israelitae
occupata terra, quasi postliminio prius nomen quod
abolitum fuerat, in communem usum vocarunt.
Notandum autem est quod quum posteri stulta aemulatione
Deum colerent in Bethel, quia id fiebat praeter
Dei mandatum, severe in ilium cultum invecti sunt
prophetae, ut locum nominarent Bethaven, hoc est,
domum iniquitatis. Unde colligimus, quam tutum
non sit inniti patrum exemplis sine Dei verbo.
Cavendum ergo summopere, ubi agitur de cultu
Dei, ne in legem trahatur quod ab hominibus semel
factum est: sed inflexibilis maneat régula,
quam Deus ipse verbo suo praescripsit.
20. Et vovü Iahacdb votum. Voti huius finis
fuit, ut se gratum et memorem ostenderet lacob, si
Deum expertus esset beneficum. Sic pacifica in
lege offerebant, ad testandam suam gratitudinem.
Quum autem gratiarum actio saorificium sit optimi
odoris, quae hue spectabant vota Dominus sibi
placere ostendit. Itaque hue quoque nobis speotandum
est, ubi quaeritur quidnam et quomodo liceat
Deo vovere. Nimia enim est quorundam morositas,
qui in totum damnare vota malunt quam ianuam
aperire superstitionibus. Atqui si perversa est
eorum temeritas, qui sine delectu vota profundunt,
cavendum est ne simus illis similes in adversa
parte, vota omnia promiscue tollendo. Porro ut
legitimum sit votum ac Deo placeat, primo necesse
est ut tendat in rectum finem: deinde ne quid voveant
homines nisi quod per se Deo probatur, et
quod illis dedit in manum. Übi excussae fuerint
singulae huius voti partes, videbimus sanctum lacob
ita sibi moderatum esse, ut horum quae dixi nihil
omitteret. Primo nihil aliud in animo habet quam
gratitudinem suam testari. Deinde ad legitimum
Dei cultum restringit quidquid facturus est. Tertio,
non superbe promittit supra quam data est facultas,
sed décimas suorum bonorum in sacram oblationem
destinât. Quare facile refellitur papistarum iustitia,
qui ut confusam votorum suorum farraginem probent,
unum vel alteram votum sobrie conceptum
arripiunt: quum interim eorum licentia nullum
modum teneat, quidquid in buccam venit, nihil pudet
eos Deo obtrudere: hie sibi cultum fingit in
carnis abstinentia, alter in peregrinatione, ille si
dies certos vel oilicio vel aliis rebus sanctificet. Nee
Deo tantum vota nuncupant : sed quoscunque visum
est ex mortuis, admittunt in societatem huius honoris.
Electionem perpetui oaelibatus sibi arrogant:
quid. talis protervia simile habet vel affine exemplo