volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

25 COMMENTARIUS IN GENESIN. 26
26. Faciamus hominem. Tametsi futurum est sophatur, ut trinitatem in homine fabricet. Nam
tempus, nemo tarnen non fatetur esse huno quasi quum très animae facultates recenseantur ab Ari-
deliberantis sermonem. Hactenus simpliciter iustotele, intellectus, memoria, voluntas : illud arripiens,
bentem Deum induxit: nunc 'ubi ad opus omnium ex una trinitate multas postea dérivât. Eiusmodi
praestantissimum ventum est, consultationem adhi- speculationibus si quis otiosus lector obleçtare se
bet. Poterat certe Deus hie quoque nudo verbo velit, legat librum 10. de Trinit. et 14. item de
mandare quid fieri vellet: sed hominis excellentiae Oivit. Dei libro 11. Fateor quidem esse in homine
dare hoc voluit, ut de eius creatione in consilium aliquid quod Patrem, et Filium, et Spiritum réfé­
quodammodo iret. Hie summus est honos quo nos rât: illam quoque facultatum animae distinctionem
dignatus est: ad quern reputandum hac loquutione non aegre admitto : etsi brevior partitio, nempe bi-
studia nostra accendere voluit Moses. Neque enim membris, quae scripturae magis usitata est, ad so­
cogitare nunc demum inoipit Deus quam homini udain pietatis doctrinam aptior est: sed definitio
formam daturus sit, quibus eum dotibus ornari cou- imaginis Dei plus habere firmitatis debet quam in
Teniat, neque tanquam in re difficili subsistit: sed talibus argutiis. Ego priusquam imaginem Dei de-
quemadmodum ante monuimus mundi creationem in finiam, a similitudine differre nego. Nam quum
sex dies nostra causa fuisse distributam, quo me­ Moses idem postea repetit, praeterita similitudine
lius in meditandis Dei operibus retineantur mentes imaginem nommasse contentus est. Si quis exci-
nostrae: ita nunc, ut naturae nostrae dignitatem piat, brevitati studuisse, ubi nomen imaginis bis in-
nobis commendet, de homine creando consultationem culcat, nulla similitudinis fit mentio. Scimus etiam
suscipiens, magnum se quiddam et singulare aggredi tritum esse Hebraeis, idem diversis verbis repetere.
testatur. Multa quidem sunt in hac corrupta natura Praeterea phrasis ipsa ostendit secundum verbum
quae possint contemptum inducere: verum si omnia explicationis vice fuisse additum, Faciamus, inquit,
rite expendas, est homo eximium quoddam infer in imagine nostra, secundum similitudinem nostram:
alias creaturas dirinae sapientiae, iustitiae et bo- hoc est, ut similis sit Deo vel effigiem Dei repraenitatis
specimen : ut merito a veteribus dictus sit sentet. Denique capite 5 nullam imaginis mentio-
fttxQÔxoapoç. Gaeterum quum alio consultore non nem faciens, eius loco similitudinem ponit. Sublato
indigeat Dominus, quin secum ipse deliberet mi­ tamen inter voces discrimine, nondum habemus
nime dùbium est. Âc omnino ridiculi sunt Iudaei, quid sit vel imago, vel similitudo. Nimis crassi
dum fingunt Deum cum terra vel angelis commu- fuerunt anthropomorphitae, qui earn in corpore hunioasse
sermonem: terra scilicet optima consiliaria mano quaerebant: itaque sepultum maneat illud de­
erat. Minimam vero tarn praeclari operis partem lirium. Alii paulo subtilius, qui tametsi corporeum
angelis adscribere, abominandum sacrilegium est. Deum non imaginantur, in corpore tamen hominis
Nos vero ad imaginem terrae vel angelorum crea­ statuunt Dei imaginem: quia illic refulgeat tam adtes
esse ubi reperient? annon Moses statim omnes mirabile artificium: sed haec opinio minime con-
creaturas diserte excludit, quum refert, ad imaginem sentanea est scripturae, ut videbimuB. Nihilo ve-
Dei creatum fuisse Adam? Alii qui sibi acutiores rior Chrysostomi expositio, qui ad imperium refert
videntur, bis insulsi, Deum principum more de se quod homini datum erat, ut Dei vices in mundi
in numéro plurali loquutum dicunt. Quasi vero ea gubernatione quodammodo gereret. Est quidem
barbaries quae a paucis saeculis invaluit, iam tunc haec imaginis Dei aliqua portio, sed perquam ex-
regnaret in mundo. Sed bene habet quod canina igua. Quoniam deleta est imago Dei in nobis per
eorum improbitas cum tanto stupore coniuncta est, lapsum Adae, ex reparatione iudicandum est qua-
ut stultitiam suam pueris prodant. Ohristiani igilis fuerit. Dicit Paulus nos per evangelium transtnr
apposite plures subesse in Deo personas ex hoc figurari in imaginem Dei. Et secundum ipsum re­
testimonio contendunt. Neminem extraneum advo^ generate spiritualis nihil aliud est quam eiusdem
cat Deus: hinc colligimus, intus eum aliquid dis- imaginis instauratio (Col. 3, 10 et Ephes. 4, 23).
tinctum invenire: ut certe aeterna eius sapientia Quod autem earn constituit in iustitia et sanctitate
et virtus in ipso resident.
veraci, est synecdoche: nam quamvis illud praecipuum
sit, non tamen est totum. Ergo hac voce
In imagine nostra. De istis vocibus interprètes designatur totius naturae integritas, quum Adam
non consentiunt. Inter plerosque tarnen, et fere om­ recta intelhgentia praeditus foret, afiectus haberet
nes, convenit, imaginem a similitudine distingui. composites ad rationem, sensus omnes sanos et or-
Atque haec fere communis est distinctio, ut imago dinatos, vereque bonis omnibus excelleret. Ita pri­
sit in substantia, similitudo in accidentibus. Qui maria sedes divinae imaginis in mente et corde
breviter definire volunt, sub imagine tradunt conti- fuit, ubi emineret: nulla tarnen fuit pars in qua non
neri dotes quas Deus in humanam naturam con- emicarent aliquae scintillae. Erat enim in singulis
tulit: similitudinem exponunt dona gratuita. Cae- animae partibus temperatura quae suis numeris conterum
Augustinus prae aliis nimium argute philo