volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

439 COMMENTARIÜS IN GENESIN. 440
tanter se et suos Deo commendat: sed tarn promissionibus
Dei, quam acceptis beneficiis confisus, suas
curas et molestias in eius sinum reiieit. Diximus
autem supra quorsum spectent haec epitheta quae
tribuit Deo, et quid valeant: nempe quum longius
distent homines a Deo, quam ut ad eius altitudinem
per se conscendant, ipse ad fidèles descendit. Ita
se Deum Abrahae vocans et Isaac, filium ipsorum
Iacob comitef ad se invitât: neque enim sancto viro
difficilis ad domesticum Deum erat accessus. Deinde
quia totus mundus in superstitiones defluxerat, peculiari
nota discerni voluit Deus ab omnibus idolis,
ut populum electum in foedere suo teneret. Ergo
Iacob Deum patrum suorum nominatim compellans,
promissione8 in illorum persona sibi datas, in medium
sibi proponit, ne dubio animo precetur, sed
tuto recumbat in illam fulturam, quod promissae
benedictiones haeres Deum propitium habiturus sit.
Et sane orandi régula nobis ex verbo petenda est,
ne temere ad Deum perrumpere tentemus, sed ad
eum pergamus quatenus se nobis patefecit: quod
ex proximo contextu clarius patet, ubi Iacob Dei
mandatum et promissionem in memoriam revooans,
quasi duabus columnis innititur. Et certe haec
légitima est orandi ratio, ut fidèles Deo vocanti respondeat:
atque ita inter huius verbum et illorum
vota mutuus sit consensus: sicuti nulla suavior vel
magis concinna symphonia fingi potest. Domine,
inquit, iussu tuo redeo: deinde salutem reverso
pollicitus es : aequum est igitur ut te mihi praebeas
itineris ducem. Haec sancta est praesnmptio, quum
officio nostro defuncti, secundum Dei vocationem
familiariter ab ipso petimus quidquid promisit,
quando se nobis gratis obstringens, factus est quasi
voluntarius debitor. Quisquis autem nullo Dei
mandato aut promissione fretus, vota concipit, nihil
quam vanas ampullas proiicit in aërem. Hic etiam
locus certius confirmât quod prius dictum fuit, Iacob
non falso praetexuisse apud uxores, Deum sibi
reditus esse autorem. Nam si tunc mentitus foret,
nulla nunc suppeteret bene sperandi materia. Atqui
ad coeleste tribunal cum hac fiducia prodire non
dubitat, se manu Dei protectum iri, cuius auspiciis
redire in terram Chanaan ausus est.
10. Minor sum cundis misericordiis. Tametsi
loquutio haec dura est latinis auribus, sensus tamen
obscurus non est. Fatetur Iacob pluribus se Dei
beneficiis fuisse cumulatum quam sperare ausus
foret: ideoque multum abesse ut ad impetrandum
quod postulat, quidquam afferat dignitatis vel meriti.
Dicit ergo se minorem fuisse Dei gratiis: quia indignus
erat in quem Dominus tarn liberaliter praeclara
dona conferret. Porro ut melius pateat sancti
patriarchae consilium, notandus est Satanae astus:
nam ut propriae dignitatis sensu nos ab orando
deterreat, cogitationem hanc nobis suggerit. Quis tu
es, ut in Dei conspectum prodire audeas? Hanc
tentationem mature praevertit Iacob, dum praefatus
se esse indignum superioribus Dei donis, simul tamen
agnoscit non esse Deum hominibus similem,
ut continuandis et augendis beneficiis unquam lassetur.
Interea Iacob ex eo fiduciae materiam colligit:
quia Deum tarn beneficum saepe iam expertus erat.
Ergo in duplicem scopum respexit: quia et oceurrere
voluit diffidentiae, quae ex ingenti donorum
Dei cumulo obrepere poterat, et dona ilia in diversam
partem convertit, ut sibi promitteret eundem
erga se Deum fore, qui hactenus fuerat. Duas
autem voces ponit: Miserationes et veritatend, ut
significet Deum mera sua bonitate induci ut nobis
benefaciat: et hoc modo fidem suam probare. Atque
haec copula misericordiae cum veritate passim occurrit
in scripturis: ut sciamus bona omnia nobis
ex gratuito Dei favore fluere: eorum vero nos fieri
capaces dum eius promissiones fide amplectimur:
Quia in bacuh meo. Non enumerat Iacob singulas
Dei gratias, sed sub una specie alias comprehends,
quod quum inops et solitarius viator Iordanem
transisset, nunc dives et multis copiis refertus
veniat. Notanda est autem antithesis inter baculum
et duas turmas: in qua priorem solitudinem et
inopiam cum praesenti abundantia comparât.
11. Erue me. Postquam pluribus Dei beneficiis
se obstrictum esse meminit quam ut sua mérita
iactare posset, et se inde ad spem maiorem erexit:
nunc suam necessitatem commémorât, ac si diceret,
Domine, nisi tot praeclara dona in nihilum velis
recidere, iam tempus est ut mihi succurras, et exitium
avertas quod mihi a fratre impendet. Exposito
autem suo metu, clausulam àdiungit de benedictione
sibi promissa, ut se iterum promissionibus
sibi datis confirmet. Matrem cum filiis occidere,
proverbialiter apud Iudaeos dictum fuisse puto, pro
nihil reliquum facere: metaphora ab avibus sumpta,
quum pullos una cum matribus rapiunt aucupes,
totumque nidum évacuant.
13. Et accepit de his quae ad manum. Quod
muneribus placare fratrem studet, non facit diffidentia,
quasi Dei praesidio se tutum fore dubitet.
Hoc quidem inter homines nimis commune est vitium,
ut Deum precati se hue et illuc ciroumagant, sibique
vana subsidia comminiscantur : quum hie praeoipuus
sit orationis fructus, in silentio et quiete
exspectare Dominum: sed aliud propositum fuit
sancto viro quam satagere et tumultuari, quasi
unico Dei auxilio contentas non foret. Quamvis
enim certo persuasus sit, hoc unum sibi sufficere,
quod Deum habet propitium, non tamen omittit quae
in manu sunt media, successum in manu Dei reponens.
Etsi enim precando curas nostras reiioimus
in Deum, ut pacatis simus ac tranquillis animis,
non tamen haec securitas ignavos reddere nos de-