volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

45 COMMENTARIUS IN GENESIN. " 46
est, quum adhuc integer et rectus esset Adam, opus
lege non habebat. Verum solutio in promptu est.
Neque enim illic disputât Paulus, sed ex communi
vitae usu pronunciat, qui sponte currunt, non esse
legis necessitate cogendos: quemadmodum vulgari
proverbio dicitur, ex malis moribus natas esse bonas
leges. Interim non negat quinDeus ab initio legem
homini imposuerit, ut ius sibi debitum vindicaret.
Si quis obiiciat alteram Pauli sententiam, ubi legem
asserit esse ministram mortis (2. Cor. 3, 7) : respondeo
id esse accidentale, ex quo corrupta est natura.
Tunc ve.ro datum fuisse homini praeceptum unde
cognosceret Deum sibi praeesse. Caeterum haec
minuta leviter praetereo. Illud quod dixi, quia longe
maioris'est momenti, subinde memoria repetendum,
tunc rite compositam fore vitam nostram, si Deo
pareamus, atque eius voluntas omnium noströrum
affectuum sit magistra.
De omni arbore. Quod libentius morem gerat
Adam, liberalitatem suam Deus commendat. Ecce,
inquit, tibi in manum trado quidquid fructuum
terra gignet, quidquid proferet omne arborum genus :
ex immensa copia et rarietate unam tan turn arborem
excipio. Deinde poenam denunciando terrorem incutit,
sanciendae legis causa. Quo maius est hominis
fLagitium, quern neque amabilis ista donorum
Dei commemoratio, nee poenae metus retinere in
officio potuit. Sed quaeritur quam mortis speciem
intelligat Deus hoc loco. Mihi definitio petenda ex
opposito videtur: tenendum, inquam, est ex qua
vita homo exciderit. Erat omni ex parte beatus:
ideo eius vita ad corpus et animam pariter spectabat:
Quum in eius anima vigeret rectum iudicium, et
iusta affectuum moderatio, illic quoque vita regnabat :
in corpore nullum erat vitium : quare totus a morte
erat immunis. Terrena quidem vita illi fuisset
temporalis: in coelum tarnen sine interitu, et illaesus
migras8et. Nunc mors ideo horrori nobis est:
primum quia quaedam est exinanitio, quoad corpus :
deinde quia Dei maledictionem sentit anima. Videndum
etiam quae sit mortis causa, alienatio scilicet
a Deo. Inde sequitur, mortis nomine comprehendi
miserias omnes quibus se Adam per defectionem
suam implicuit: simul enim ac defecit a Deo vitae
fonte, deiectus fuit a priore statu, ut sentiret hominis
vitam sine Deo miseram esse ac perditam, adeoque
nihil differre a morte. Quare non immerito et
vitae privatio, et mors vocatur hominis conditio
post peccatum. Aerumnae et mala turn animae
turn corporis, quibus obsidetur homo quamdiu in
terra degit, quoddam sunt mortis atrium, donee
mors ipsa ilium penitus absorbeat, mortuos enim
scriptura passim nominat, qui peccati et Satanae
tyrannide oppressi nihil quam interitum suum spirant.
Quare supervacua est quaestio, quomodo
Adae minatus fuerit Deus mortem quo die fructum
attigisset: quum poenam in longum tempus distulerit.
Nam tunc morti addjetus fuit Adam, et mors
regnum suum in eo inchoavit, donee remedium afferret
superveniens gratia.
18. Non est bonum ut sit Adam solus. Nunc
Dei consilium exponit Moses in creanda muliere:
nempe at essent homines in terra qui mutuam inter
se sociotatem colerent. Quanquam dubitari potest
an ad progeniem debeat extendi haec sententia:
simpliciter enim hoc sonant verba: Quoniam viro
non expedit esse soli, creanda est uxor quae sit illi
adiutrix. Ego tarnen ita accipio: quod Deus a
primo quidem gradu incipiat humanae societatis,
alios tarnen velit complecti, suo quemque loco.
Principium ergo generale est, conditum esse hominem,
ut sit sociale animal. lam non poterat exstare
hominum genus sine muliere: adeoque in coniunctione
hominum praecipue eminet sanctius illud vinculum,
quo maritus et uxor in unum corpus unamque
animam coalescunt: quemadmodum natura ipsa
Platonem, et alios philosophos saniores loqui docuit.
Caeterum quanquam hoc de Adam pronunciavit Deus,
quod illi non esset utile esse soli: non tarnen ad
solam eius personam restringo, sed potius existimo
communem esse humanae vocationis regulam: ut
sibi quisque dictum accipere debeat, non esse bonam
solitudinem, nisi quern Deus velut singulari privilegio
exemit. Putant multi suis rationibus conducere
caelibatum : ideoque ne miseri sint, a coniugio
abstinent. Neo solum profani homines definierunt
beatam esse vitam procul uxore degere:
sed prior Hieronymi liber contra Iovinianum, petulantibus
conviciis refertus est, quibus exosum conatur
et infame reddere sanctum coniugium. His pravis
Satanae suggestionibus opponere discant fidèles hanc
Dei sententiam, qua hominem coniugali vitae, non
in eius exitium, sed in salutem destinât.
Faciam ei adiutorium. Quaeri potest cur non
plurali numéro dictum sit: Faciamus, ut supra in
creatione viri. Putant quidam hoc modo notari
utriusque sexus discrimen, atque ita ostendi quantum
vir supra mulierem excellât. Mihi autem, etsi
non contraria prorsus, diversa tarnen interpretatio
magis arridet: nempe quum in persona viri.creatum
fuerit humanuni genus, communem totius naturae
dignitatem uno elogio promiscue fuisse ornatam,
ubi dictum est : Faciamus hominem : nee opus fuisse
repeti in creanda muliere, quae nihil aliud est quam
viri accessio. Negari certe non potest quin mulier
quoque, licet secundo gradu, ad imaginem Dei creata
sit: unde sequitur, quod in creatione viri dictum
fuit, ad sexum muliebrem pertinere. lam quum
Deus mulierem viro in adiutorium assignat, • non
tantum uxoribus regulam vocationis suae praescribit,
ut eas ad officium instituât: sed pronunciat, coniugium
viris re ipsa fore optimum vitae subsidium.