volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

307 COMMENTARIUS IN GENESIN. 308
et modesto. Primum scimus profanos homines saepe
de nihilo esse anxios, ut etiam rebus quietis trépident.
Deinde Abraham vir reverentia dignus erat,
numerus servorum illi domi erat instar exigui populi:
nee dubium quin suae illi virtutes multum
dignitatis conciliaverint: ita fit ut eius opes Abi*
melech suspectas habeat. Sed quum ille privatam
sui rationem haberet, Dominus qui rerum eventus
optime moderari novit, hoc modo consuluit servi
sui quieti. Caeterum Abrahae exemplo discamus,
si quando nobis apud filios saeculi invidiam conflabunt
Dei dona, tarn modeste nos gerere ut ne quid
in nobis desiderent.
23. Si mentitus fueris mihi. Ad verbum est,
Si mentieris: est enim defectiva loquutio Hebraeis
trita in formulis iurandi: quae sic resolvi debet, Si
fefelleris datam mihi fidem, Deum invocabimus ut
médius inter nos iudex sedeat, seque ostendat periurii
ultorem. Mentiri autem hic quidam accipiunt
pro inique et fraudulenter agere: alii autem pro
deficere. Ego simpliciter interpreter ac si dictum
foret, Nihil perfide ages mecum, vel cum meis nepotibus.
Sua autem bénéficia commémorât Abimelech,
quo efficacius ilium hortetur ad coleudam
bonam fidem: nam quum humaniter acceptus foret,
foedae ingratitudinis reum fore denunciat Abimelech,
nisi vicissim studeat quae accepit bénéficia pensare.
Misericordiam facere cum aliquo Hebraeis significat
clementer et benigne eum tractare. Neque enim
supplex venit Abimelech ut Abrahae misericordiam
imploret: quin potius sibi ius regium vendicat, ut
patebit ex contextu.
24. Et dixit Abraham, Ego iuràbo. Quanquam
iure potior, tarnen nihil récusât quod sit ex officio
boni et moderati viri. Et certe quum filios Dei
sponte ad quodvis officium propensos esse deceat,
nihil magis absurdum est quam se praebere difficiles
vel morosos, ubi ab ipsis postulatur quod aequum
est. Iurare etiam non abnuit: quia rem licitam
esse noverat, sacro Dei nomine interposito pacta
inter homines sancire. In summa, videmus Abraham
libenter se submittere vocationis suae legibus.
25. Et increpavit Abraham ipsum. Videtur iniusta
querimonia: nam si laesus erat, cur non usus fuit
ordinario remedio? Sciebat regem esse humanum,
habere etiam aliquod pietatis semen, comiter et
honorifice ab illo tractatus fuerat: cur aequum iuris
sui defensorem fore diffidit? Quod si acceptam iniuriam
devorare maluerat quam régi molestus esse,
cur nunc culpam quasi conscio, illi adscribit? Sed
fieri potest ut intellexerit Abraham, factum hoc
esse nimia regis tolerantia. Certe non sine causa
expostulasse, ex eius moribus et ingenio colligere
licet, atque hinc perspicitur sancti viri moderatio,
quod aquae, sua industria et labore repertae, usu
privatus non tumultuatur: ut ferebat iniuriae atro-
citas: id enim perinde erat ac si eum loci accolae
strangulare conati essent. Caeterum ut patienter
tarn gravem iniuriam tulit, ita quum Uli praeter
spem sumendae fiduciae offertur occasio, in posterum
sibi cavet. Videmus etiam quo tempore paulo commodius
habere visus est Abraham, et aliquid levationis
nactus est: quam acriter eum Dominus exercuerit.
Certe non levé examen fuit dum pro aqua
certare coactus est: nee ea communi, sed cuius
puteum effoderat.
27. Et accepit Abraham peeudes. Hinc liquet
non fuisse foedus percussum, qu aliter soient inter
se pacisci aequales: gradum enim suum reputat
Abraham, et in symbolum subiectionis munus offert
ex gregibus suis régi Gerar: nam pro eo quod dicunt
Latini, Pendere vectigal vel tributum, et gallice
dicimus, Faire hommage, Hebraei dicunt, Munera
offerre. Nec vero exspectat Abraham dum sibi
aliquid imperio et vi extorqueatur a rege, sed voluntario
honore praevenit quem seit esse loci dominum.
Quanta in hominibus grassetur dominandi
cupiditas plus satis notum est: quo plus laudis meretur
Abrahae pudor, qui non tantum alieno abstinet,
sed iniussus offert quod secum statuit ex officio
deberi. Alia tarnen suboritur quaestio, quum sibi
divinitus traditum sciret terrae dominium, an subiectionem
profited licuerit qua alterum dominum
agnosceret. Verum solutio faoilis est, quod possessionis
adeundae nondum advenerat tempus: nam
spe tantum dominus, re ipsa peregrinus erat. Quare
habitationem merito redemit, donec posteris eius
daretur quod illi promissum fuerat. Sic paulo post
videbimus pretium solvisse pro uxoris sepulchre
In summa, priusquam manu Dei locaretur in legitimo
terrae dominio, non dubitavit cum incolis loci
transigere, ut precario vel mercede apud ipsos habitäret.
28. Et statuit Abraham septem agnas pecorum
seorswm. Récitât Moses aliud caput foederis nempe
quod nominatim Abraham sibi de puteo caverit, ut
liberum haberet aquae usum. Statuit autem in
medium septem agnas: ut rex honorario munere
donatus, comprobet, ratamque habeat putei fossionem.
Controversiam enim movere poterant incolae quod
privato homini et inquilino non liceret puteum fodere:
nunc ubi intercessit publica regis autoritas,
consultum est Abrahae quieti, ut nemo illi negotium
facessat. Agnas multi accipiunt pro nummis hac
forma percussis: sed quum prius facta sit ovium et
bourn mentio: nunc vero continuo post subiieiat
Moses septem agnas.seorsum positas, nummos hie
fabricare absurdum est.
32. Idcvrco vocatus est locus. Iam semel ita
nuneupavit Moses: sed secundum prolepsin. Nunc
autem déclarât quando et qua de causa inditum
fuerit nomen: nempe quod illic ambo durassent
\