volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

467 COMMENTARIES IN GENESIN. 468-
est. Quamvis enim permixti essent idololatrae, imo
uxor idololatriae magistra in eius sinu dormiret,
grata Deo semper fuerunt eius sacrificia. Neque
tarnen tarn benigna Dei facilitas in danda venia, vel
culpam sancti viri levât, vel nobis tarditatis occasio
esse debet. Etsi enim superstitiones non probabat
Iacob, per ipsum tarnen non stetit quominus sensim
obruérent purum Dei cultum. Nam ab una
Kachele profecta corruptela iam longe vagari coeperat.
" Atque idem docent omnium aetatum exempla.
Vix enim unquam sic obtinet Dei Veritas inter
homines, quantumvis strenue in ea asserénda laborent
pii doctores, quin aliquid superstitionum in
vulgi parte resideat. Si accedit dissimulatio, brevi
serpit malum, donee totum corpus occupet. Tali
fomento invaluit superstitionum congeries, quae
hodie grassatur in papatu. Quare principiis acriter
obstandum est, ne vera religio pastorum desidia et
silentio pessum eat.
Et mundate vos, et mutate vestimenta. Exhortatio
est ad externam professionem poenitentiae.
Tult enim Iacob ut domestici, qui prius se polluerant,
mutatis vestibus novam munditiem testentur.
Eodem etiam consilio et fine, post conflatos aureos
vitulos iussus est a Mose populus ornatum suum
exuere (Exod. 33, 5). In eo tantum diversa ratio
fuit; quod populus deposito ornatu, supplex reatum
suum lugubri et sordido habitu confessus est: in
domo autem Iacob mutatae sunt vestes, ut qui contaminati
fuerant, quasi novi homines prodirent, finis
tarnen (ut dixi) fuit idem, ut hoc externo ritu discerent
idololatrae quanta esset sceleris sui atrocitas.
Etsi autem virtus interior est resipiscentia, ac sedem
in corde habet, caeremonia tarnen haec minime supervacua
fuit: scimus enim quam frigide sibi displiceant
homines in peccatis, nisi multis stimulis pungantur.
Deinde hoc quoque interest gloriae Dei,
ut reatum suum homines non modo intus reputent,
sed palam etiam simul testentur. Summa igitur
haec est, quanquam Deus nihil diserte mandaverat
de purganda domo, quia tarnen altare iusserat erigi
Iacob ut purum Deo obsequium praestaret, tollenda
impedimenta curasse : atque hoc fecisse, quum ipsa
nécessitas ad quaerendum Dei auxilium eum cogeret.
4. Et dederunt ipsi Iahacob. Quanquam satis
morigeram domum habuit sanctus vir, quod
tarnen in abiieiendis idolis eius imperio tarn facile
omnes obtempérant, periculi metu factum esse non
dubito. Unde etiam colligimus quantopere nobis expédiât
malis expergefieri. Scimus quam pertinax
sit ac rebellis superstitio. Si in statu pacato et
laeto tale aliquid iussisset Iacob, maior pars dolose
occultaBset sua idola: quidam etiam forte contumaciter
negassent: nunc ipsos urget Dei manus, ut
promptis animis celeriter resipiscant. Et probabile
est pro temporis circumstantia concionatum fuisse
Iacob de iusto Dei iudicio, ut metum illis meuteret.
Quod enim iubet ipsos mundari, perinde est ac si
dixisset. Hactenus foedati fuistis coram Domino:
nunc quum tarn clementer nos respexerit, eluite
sordes istas, ne faciem eius rursus a nobis avertant.
Absurdum tarnen videtur quod Iacob idola defoderit
sub quercu, ac non potius contriverit, ac igne consumpserit:
quemadmodum de vitulis aureis legimus
fecisse Mosen, et Ezechiam de serpente aeneo (Exo.
32, 20. 2. Reg. 18, 4). Neque enim frustra locus
exprimitur: sed perstringitur infirmitas Iacob, quia
in futurum tempus non satis providus fuerit. Et
forte Dominus nimiam prioris temporis conniventiam
et mollitiem ultus est, quod prudentia vel animo eum
destituit: eius tarnen öbedientia, licet aliquid habuerit
residuum vitii, Deo accepta fuit: quia sciebat
hoc saneto viro esse propositum, idola e medio tollere,
et in signum detestationis terra obruere. Inaures
minime dubium est fuisse superstitionis insignia:
sicuti hodie in papatu cernuntur innumerae
nugae, quibus impietas se ostentat.
5. Et fuit terror Dei super urbem. Nunc re ipsa
apparet non frustra promissam a Deo salutem fuisse
saneto viro, quando inter tot hostiles gladios non
modo tutus, sed etiam quietus incedit. Excidio Sichemitarum
omnes vicini populi in odium familiae
unius exarserant: nullus tarnen se ad vindietam
commovet. Ratio exponitur a Mose, quod terror
Dei ceciderit super eos, qui comprimeret violentos
illorum impetus. Hinc discamus in manu Dei esse
hominum corda, ut fortitudine instruat quae per se
debilia sunt: et rursus, quoties visum est, emolliat
ferream duritiem. Patitur quidem interdum multos
evomere superbiae suae spumas, quibus deinde suum
praesidium opponit: sed metu saepe effeminat qui
instar leonum animosi erant: sie videmus gigantes
istos qui centies vorare poterant sanctum Iacob, subita
formidine percelli, ut liquescant. Proinde quoties
furere impios videmus in nostram perniciem,
ne metu coneidant, et desperatione frangantur corda
nostra, veniat nobis in memoriam hie Dei terror,
quo facile.domatur quantumvis furiosa totius mundi
audacia.
7. Et aedifieavit ibi altare. Iam dictum est cur
oportuerit sanetos patres quoeunque venirent, proprium
ac distinetum a reliquis gentibus habere altare:
nempe ut testatum facerent se non colère promiseuos
deos, quibus tunc passim addictus erat
mundus, sed sibi peculiarem esse deum. Nam etsi
animo colitur Deus, confessio tarnen externa, fidei
comes individua est, deinde quantopere nobis utile
sit adminiculi8 incitari ad Dei cultum, nemo est
qui non cognoscat. Si quis obiieiat, nihil in specie
diversum apparuisse: respondeo, hoc fuisse non parvum
discrimen, quod quum alii dus incognitis te-