volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

305 OOMMENTARIÜS IN GENESIN. 306
non cogitât sibi aliquando in simili discrimine proprium
fuisse Deum, ut eum liberatorem exporta,
rursus se in eius fidem conférât. Monet tarnen
angélus paratum fore eius aerumnis remedium, si
modo quaerat. Ergo in particular Quid agis? obiurgatio
est, quod se confuso ploratu frustra excruciet.
Postea quum dicit: Noli ti/mere, ad spem gratiae
earn invitât et hortatur. Sed quid sibi vult
quod addit: Ex loco ubi est? Videri potest tacita
subesse antithesis inter locum ilium, et domum
Abrahae, ut statuât Agar, quam vis a Dei sanctuario
exsulans erret in deserto, non tarnen se penitus a
Deo relictam, quoniam ipsum habeat exsilii ducem.
Vel emphatica est loquutio, quod abiectus puer in
solitudinem, et pro derelicto habitus, Deum tarnen
propinquum habeat. Atque ita angélus, ut anxiae
matris desperationi succurrat, iubet ad eum locum
redire ubi filium deposuerat. Moerore enim (ut
fieri solet in rebus deploratis) obtorpuerat, et iacuisset
quasi exanimis, nisi voce angeli foret erecta.
Caeterum in hoc exemplo perspicimus quam vere
dictum sit, suscipi nos a Domino ubi a pâtre et
matre abiecti sumus.
18. Toile puerum. Quo plus animi ad filium
educandum habeat, confirmât illi Deus quod ante
Abrahae saepius pollicitus fuerat. Matribus quidem
natura praescribit quid filiis debeant: sed quemadmodum
nuper attigi, conciderant omnes sensus
Agar: nisi Deus nova fiducia earn recreasset, ut
collecto vigore se accingeret ad exsequendum maternum
munus. Quod ad fontem pertinet, quidam
existimant repente emersisse. Sed quum dicat
Moses apertos fuisse oculos Agar, non autem apertam
vel perfossam fuisse terram: in hanc sententiam
magis inclino quod prius dolore attonita, quod
expositum erat oculis non cernebat: nunc autem
demum postquam illi visum restituit Deus, videre
incipiat. Atque hoc in primis notatu dignum, ubi
nos sua gubernatione destituit, gratiamque suam
submovit Deus, subsidiis omnibus etiam quae ad
manuih suppetunt, non secus nos privari quam si
procul remota essent. Itaque rogandus est non
tantum ut nobis largiatur quae nobis usui sunt,
sed simul utendi prudentiam conférât: alioqui
clausis oculis tabescere inter medios fontes continget.
20. Et fuit Deus cum puero. Pluribus modis
dicitur adesse Deus hominibus. Adest enim electis
suis quos peculiari spiritus gratia gubernat: adest
etiam interdum quoad externam vitam, non electis
modo, sed extraneis, dum eximia aliqua benedictione
eos dignatur: quemadmodum Moses hoc loco
non vulgarem gratiam commendat, qua testatus est
Dominus non irritam esse suam promissionem, dum
Ismaelem favore suo prosequitur, quia filius est
Abrahae. Hinc tarnen colligitur generalis doctrina:
Calvini opera. Vol. XXIII.
quod adolescunt homines, quod coeli luce et communi
spiritu fruuntur, quod terra illis alimenta
suppeditat, hoc totum Deo esse tribuendum. Tantum
hoo tenendum est, prosperos Ismaelis successus
inde fluxisse, quia in gratiam patris Abrahae illi
terrena benedictio promissa erat. Quod dicitur
Agar sumpsi8se filio uxorem, ad ordinem politioum
spectat: nam quum praecipua pars humanae vitae
sit coniugium, in eo. contrahendo liberos parentibus
subesse, et eorum consilio parère aequum est. Hunc
ordinem quem natura praescribit ac dictât, videmus
a fero homine Ismael in barbarie deserti fuisse
servatum, ut in ducenda uxore se matri subiiceret.
Unde perspicimus quam immane monstrum fuerit
papa, quando sacrum hoc ius naturae labefactare
ausus est. Accessit etiam impudentia, quod impio
parentum contemptui se Privilegium dare iactavit,
in sancti coniugii honorem. Porro uxor Aegyptia
quoddam futuri inter Israelitas et Ismaelitaa dissidii
praeludium fuit.
22. Et fuit tempore iïïo. Foedus hoc inter
Abraham et Abimelech fuisse percussum, ideo narrât
Moses, ut sciamus post varias agitationes aliquid
tandem quietis datum fuisse sancto viro: ultra annos
sexaginta vagus et instabilis castra subinde
movere coactus fuerat. Tametsi autem Deus eum
usque ad mortem peregrinari voluit, sub rege tarnen
Abimelech concessit illi tranquillam habitationem.
Et consilium Mosis est docere quomodo
accident ut locum unum diutius solito teneret.
Notanda est temporis circumstantia, nempe paulo
post quam filium abdicaverat. Videtur enim solatium
hoc ingenti tristitiae succedere non tantum ut a
continuis molestiis aliquid relaxationis habeat, sed
quo se alacrius exhilaret, et quietius occupet in
educando filiolo Isaac. Quanquam certum est non
omni ex parte laetum illi fuisse foedus : sensit enim
obliquis modis se tentari, multosque in ea regione
esse quibus gravis et oxosus esset. Rex certe ilium
se habere suspectum aperte profitebatur : fuit tarnen
hic summus honor quod rex loci ad hominem inquilinum
ultro accessit ut foedus cum illo sanciret.
Quaeritur tarnen an aequis legibus foedus hoc percussum
fuerit, ut inter socios fieri solet. Ego certe
non dubito quin debitum regi honorem libenter
detulerit Abraham: nee verisimile est, regem habuisse
in animo detrahere sibi aliquid, quod in
Abraham transferred Quid igitur? nempe quum
liberum illi hospitium permitteret, voluit tarnen iureiurando
habere sibi obstrictum.
Deus tecum est in omnibus. Arnica blandaque
praefatione utitur: non accusât Abraham, non queritur
aliquo se officio fuisse fraudatum: sed eius se
amicitiam expetere dicit: finis tarnen est ut sibi ab
eo caveat. Sed quaeritur, unde illi suspicio vel
metus, primum ab homine extraneo, deinde probo
20